Quốc đảo nhỏ cần hạn chế phương tiện cá nhân nên chính quyền tạo ra rất nhiều loại thuế, phí để khiến việc sở hữu xe trở nên khó khăn.
Ôtô là phương tiện phổ thông trên thế giới, nhưng có nhiều nơi người sử dụng bị hạn chế tiếp cận. Nếu người dân Triều Tiên hay Cuba khó mua xe vì những quy định ngặt nghèo về nhân thân, giá xe quá đắt đỏ so với thu nhập bình quân, thì Singapore cũng rất khó mua xe, nhưng theo một cách khác.
Singapore có GDP bình quân đầu người gần 60.000 USD/năm theo số liệu của World Bank. Trong khi đó, thu nhập ròng bình quân một hộ gia đình trung lưu (ít nhất một lao động) ở nước này là khoảng 6.000 USD mỗi tháng. Mức sống cao cũng khiến quốc đảo nhỏ bé này trở thành địa điểm thu hút của các hãng xe lớn, từ phổ thông tới xe sang, siêu sang và siêu xe thể thao.
Ôtô trên đường phố Singapore. Ảnh: Roslan Rahman/ AFP
Tính đến hết năm 2020, Singapore bán ra 56.000 ôtô mới, trên tổng số 5 triệu dân, tỉ lệ đầu xe mới/tổng dân số ở mức 1,12%. Trong khí đó mức này tại Việt Nam chỉ đạt 0,3%.
Đất nước giàu có lại ở một hòn đảo nhỏ bé (diện tích chỉ bằng 20% Hà Nội) trở thành nỗi "đau đầu" của chính quyền trong việc hạn chế phương tiện cá nhân. Ôtô vì thế trở thành mặt hàng bị đánh thuế rất cao, khiến giá xe thuộc top cao nhất thế giới.
Ví dụ một chiếc Civic có giá khoảng 82.000 USD tại Singapore, tương đương khoảng hơn 1,8 tỷ đồng tiền Việt, trong khi đó Civic tại Việt Nam có giá đắt nhất là hơn 900 triệu, rẻ bằng một nửa.
Có 6 yếu tố chính quyết định giá xe của một chiếc ôtô mới ở Singapore: giá trị thực của xe, phí đăng ký bổ sung, thuế tiêu thụ đặc biệt, giấy chứng nhận quyền mua xe (COE - Certificate Of Entitlement), phụ phí phát thải xe cộ và lợi nhuận của các đại lý. Những khoản trên đều do người bán là hãng xe và đại lý nộp, vì vậy từ giá trị thực của xe, cộng với tất cả các khoản trên sẽ ra mức giá mà đại lý bán ra thị trường. Các chi phí này khiến một mẫu xe có thể bị đẩy giá lên 4-5 lần so với giá trị thực của xe.
Đầu tiên, giá trị xe cơ bản của hãng. Mức giá này tại Singapore rẻ hơn một số nước trong khu vực, chỉ tương đương Mỹ và Châu Âu. Ví dụ mẫu Civic có giá trị là 15.000 USD.
Thứ hai, phí đăng ký bổ sung, gần giống như lệ phí trước bạ tại Việt Nam. Loại phí này được tính trên giá xe mới, nếu xe có giá bán dưới 20.000 đô la Sing (khoảng 14.868 USD) sẽ cộng thêm 100% giá trị xe, từ 20.000-50.000 đôla Sing (14.868-37.173 USD) cộng thêm 140% giá trị xe, trên 50.000 đôla Sing (37.173 USD) cộng thêm 180% giá trị xe. Theo công thức này, Civic có mức phí đăng ký bổ sung là gần bằng giá xe 15.000 USD.
Thứ ba, thuế tiêu thụ đặc biệt đánh trên hàng hóa được tính bằng 20% giá trị xe cộng với phí đăng kí bổ sung. Ví dụ mẫu Civic có giá sau khi cộng phí đăng kí bổ sung 30.000 USD, vì vậy mức thuế tiêu thụ đặc biệt là 20% của 30.000 USD, tức 6.000 USD. Giá xe lúc này đã bị đẩy lên thành 36.000 USD.
Thứ tư, giấy chứng nhận quyền mua xe như một chứng chỉ lưu hành và chỉ có giá trị trong 10 năm. Tức là một chiếc xe sẽ được được đăng ký và sử dụng hợp pháp trong 10 năm tại Singapore. Để hạn chế lượng xe thực tế lăn bánh trên đường tăng lên, số thẻ COE cấp mới mỗi năm sẽ bằng hoặc chỉ cao hơn một chút so với số xe bị tước quyền sử dụng trong năm đó do hết hạn COE hoặc không đảm bảo tiêu chuẩn khí thải.
Năm 2015, nước này loại tổng cộng 22.340 xe ra khỏi diện lưu hành và cấp 21.845 thẻ COE mới. Trung bình, COE cấp mới một năm sẽ chỉ được nhiều hơn số xe bị loại khỏi diện lưu hành tối đa là 3%, ví dụ giai đoạn 2015-2018 là 0,25%.
Điều đặc biệt, chi phí cho COE không cố định mà được đấu giá theo năm, dựa trên số lượng xe cần đăng ký mới và xe bị loại bỏ trong năm đó. COE càng cao tức là số lượng xe mới cần đăng ký càng cao, hoặc xe bị loại bỏ trong năm đó thấp. Tính đến tháng 6 năm nay, mức phí chủ xe cần bỏ ra để mua COE đang là khoảng 35.000 USD.
Những chiếc siêu xe xuất hiện tại Singapore. Ảnh: Gtspirit
Thứ năm, phụ phí phát thải được chính quyền tính toán dựa trên mức phát thải CO2. Tại đây mức phát thải được chia làm 5 nhóm phát thải:
Nhóm CO2 (g/km) Phí cho xe cá nhân (USD) Phí cho taxi (USD)
A1 ≤ 90 - 18.600 -27.900
A2 ≤ 125 -11.100 -16.700
B ≤165 0 0
C1 ≤ 185 + 11.100 +16.700
C2 > 185 + 18.600 +27.900
Có một điểm đặc biệt trong phụ phí này, là nếu lượng CO2 xe thải ra thấp hơn tiêu chuẩn, chủ xe sẽ được trừ bớt tiền cho tổng chi phí. Hiện Singapore áp dụng mức chuẩn không phải đóng phí là 125-165 g/km. Civic có mức phát thải ở nhóm B và không mất thêm chi phí.
Cuối cùng, sau khi có tổng các khoản trên, đại lý sẽ cộng thêm lợi nhuận biên của mình để ra được mức giá bán lẻ thực tế. Tại Singapore, lãi đại lý thường rơi vào khoảng 15-20% cho xe phổ thông, với xe sang có thể lên tới 50%. Giả sử chiếc Civic được tính lãi đại lý ở mức 16%, như vậy sau khi tính tổng các chi phí, giá xe thực tế sẽ là:
Các loại phí Chi phí (USD)
Giá xe 15.000
Phí đăng kí bổ sung 15.000
Thuế tiêu thụ đặc biệt 6.000
Giấy chứng nhận quyền lợi (COE loại A cho Vios G) 35.000
Chi phí phát thải phương tiện 0
Phí đăng ký (mặc định cho mọi xe) 163
Tổng chi phí cơ bản 71.163
Lãi đại lý (15%) 10.674
Giá bán thực tế đến khách hàng 81.837
Không chỉ mua xe, theo khảo sát của Seedly (cộng đồng tài chính cá nhân lớn nhất Singapore), chi phí sử dụng xe trung bình mỗi tháng ở đất nước này cũng khá cao, vào khoảng hơn 1.100 USD, chủ yếu đến từ bảo hiểm, nhiên liệu, đỗ xe...
Giá mua xe ban đầu đắt đỏ, nhưng mức khấu hao của xe lại rất lớn, khi xe có thể mất tới 60% giá trị trong năm đầu tiên. Bình quân một chiếc xe tại Singapore khấu hao hơn 8.900 USD mỗi năm.
Tại Việt Nam, một mẫu xe bình dân sẽ khấu hao từ 20-50 triệu đồng/năm, mức khấu hao 200-300 triệu/năm chỉ dành cho các mẫu xe sang có giá trên 3 tỷ đồng.
Đoàn Dũng (theo Dollars and Sense)
