Trump thắng dễ trước Haley trong vòng sơ bộ ở Nam Carolina, song cuộc bầu cử cho thấy ông đang để mất nhóm cử tri ôn hòa và độc lập quan trọng.
Chỉ vài giây sau khi cuộc bỏ phiếu sơ bộ ở Nam Carolina kết thúc ngày 24/2, truyền thông Mỹ xác định cựu tổng thống Donald Trump là người chiến thắng với 59,8% phiếu bầu, nhiều hơn khoảng 20% so với bà Nikki Haley, người giành 39,5%.
Đánh bại bà Haley, cựu thống đốc Nam Carolina ngay trên sân nhà với cách biệt hơn 20 điểm phần trăm, ông Trump làm nên lịch sử khi trở thành ứng viên đảng Cộng hòa không đương nhiệm đầu tiên thắng ở bốn bang đầu vòng sơ bộ với tỷ lệ ủng hộ chưa bao giờ dưới mức 50%.
Chiến thắng dễ dàng của ông Trump ở bang Nam Carolina, nơi ông chỉ ghé chân 4 lần trong những tuần gần đây, được coi là minh chứng cho vị thế thống trị của cựu tổng thống với đảng Cộng hòa. Nhưng nó cũng phơi bày điểm yếu của Trump, khi hàng trăm nghìn người, tương đương gần 40% cử tri trong cuộc bầu cử sơ bộ ở Nam Carolina, không ủng hộ ông.
Ông Trump phát biểu tại sự kiện theo dõi kết quả bầu cử tại thành phố Columbia, bang Nam Carolina, ngày 24/2. Ảnh: AFP
Cựu tổng thống đã để mất nhóm cử tri ôn hòa và độc lập vào tay Haley, theo các cuộc thăm dò hậu bỏ phiếu. AP VoteCast cho biết hơn 1/5 cử tri sơ bộ Cộng hòa nói sẽ không bỏ phiếu cho Trump vào tháng 11 nếu ông trở thành ứng viên của đảng.
Tỷ lệ bỏ phiếu ở thành phố Charleston là minh chứng rõ nhất cho điều đó, khi Haley giành được hơn 80% phiếu bầu ở một số khu vực bầu cử.
"Tôi hiểu 40% cách biệt với 50%. Song tôi cũng biết 40% không phải là nhóm nhỏ. Có một lượng lớn cử tri trong cuộc bầu cử sơ bộ đảng Cộng hòa nói rằng họ muốn một lựa chọn khác", bà Haley nói.
Giới quan sát nhận định chiến dịch tranh cử kỷ luật của bà Haley đã có những hiệu quả nhất định, giúp bà giành được ủng hộ từ nhóm cử tri độc lập, sinh viên tốt nghiệp, những người đi bỏ phiếu lần đầu, nhóm không sở hữu súng và phản đối lệnh cấm phá thai toàn quốc. Trong số cử tri sơ bộ nghĩ ông Trump không phù hợp với chức vụ tổng thống nếu bị kết tội, bà Haley được 87% ủng hộ.
Liên minh ôn hòa và tầng lớp trí thức hiện khó có thể giúp bà Haley đảo ngược tình thế áp đảo của ông Trump. Song giới quan sát cảnh báo tới tháng 11, thời điểm cuộc bầu cử toàn quốc diễn ra, đây có thể là khối cử tri sẽ định đoạt cục diện .
Fox News đưa tin rằng 59% cử tri ủng hộ bà Haley không có kế hoạch bỏ phiếu cho ông Trump trong cuộc bầu cử tháng 11. Mặc dù tỷ lệ từ chối bỏ phiếu cho Trump của cử tri Cộng hòa chắc chắn sẽ giảm trong những tháng tới, giới quan sát cho rằng đây vẫn là mối đe dọa cho hy vọng trở lại Nhà Trắng của cựu tổng thống.
Chiến thắng ở Nam Carolina chứng minh ông Trump có thể mở rộng phạm vi ủng hộ vượt ra ngoài nhóm cử tri da trắng, lớn tuổi và không có bằng đại học. Tuy nhiên, khoảng 90% cử tri Nam Carolina là người da trắng, khiến việc đánh giá hiệu quả chiến dịch của ông với nhóm cử tri da màu mà ông cố tiếp cận trở nên khó khăn.
Khoảng một nửa cử tri Cộng hòa ở Nam Carolina, trong đó khoảng 1/4 người ủng hộ Trump, lo ngại cựu tổng thống quá cực đoan. Khoảng 30% cử tri tin Trump đã có những hành động sai phạm trong ít nhất một vụ kiện tụng chống lại ông, dù 70% nghĩ rằng các cuộc điều tra là nỗ lực chính trị để can thiệp bầu cử.
Trump bị truy tố 4 lần trong năm 2023 và đối mặt 91 cáo buộc hình sự. Hai vụ án liên quan đến nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử tổng thống năm 2020, trong đó một vụ ở bang Georgia và một vụ từ công tố viên đặc biệt liên bang Jack Smith.
Trong vụ truy tố thứ ba, Smith cáo buộc Trump lưu giữ tài liệu mật không đúng cách sau khi rời nhiệm sở và vụ thứ 4 đến từ công tố viên New York về cáo buộc Trump chi tiền bịt miệng nữ diễn viên phim khiêu dâm Stormy Daniels trong cuộc bầu cử năm 2016.
Việc đối mặt với nhiều phiên tòa trong thời gian tranh cử cũng có thể ảnh hưởng tới nỗ lực vận động cử tri của cựu tổng thống, theo các nhà phân tích.
Giới quan sát không phủ nhận sức ảnh hưởng khó suy suyển của ông Trump trong nhóm cử tri bảo thủ. Tuy nhiên, họ cảnh báo nhóm này chỉ chiếm 37% tổng số cử tri trong cuộc bầu cử tháng 11/2020. 63% còn lại là những cử tri ôn hòa và độc lập, hai nhóm mà ông Trump để mất vào tay bà Haley trong cuộc bầu cử ở Nam Carolina.
Ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa Nikki Haley tại Lancaster, Nam Carolina, hôm 2/2. Ảnh: Reuters
Haley tuyên bố sẽ không dừng lại cho đến ít nhất là cuộc bầu cử sơ bộ vào ngày 5/3, sự kiện được gọi là Siêu Thứ Ba. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng cơ hội để cựu thống đốc có thể cản đường ông Trump hoặc có đủ ủng hộ của đại biểu là rất thấp.
Bất chấp những điểm yếu, ông Trump hiện vẫn là ứng viên số một của đảng Cộng hòa. Dù mới giành được chưa tới 1/10 số đại biểu cần thiết để trở thành đại diện của đảng Cộng hòa, ông Trump được cho nắm chắc cơ hội trở thành người ba lần liên tiếp nhận đề cử của đảng và đối đầu với ông Biden vào tháng 11.
"Không ai có thể phủ nhận rằng ông Trump sẽ trở thành ứng viên, ngay cả Nikki Haley. Dù bạn thích hay không, mọi người đều hiểu ông ấy là người được chọn", Ron Kaufman, chiến lược gia đảng Cộng hòa, nói.
Thanh Tâm (Theo Slate, Politico, Al Jazeera, Globe and Mail)
