Cuộc đối đầu giữa chính phủ, báo chí Australia và Facebook tuần này được nhận định là cuộc chiến giữa những tập đoàn khổng lồ cũ và mới.
Một bên là Google và Facebook, những gã khổng lồ trong lĩnh vực truyền thông xã hội, tự nhận là người mang tiêu chuẩn của một mạng Internet miễn phí và cởi mở. Nền tảng của họ hưởng lợi từ việc hiển thị và chia sẻ các đường link liên kết đến các trang tin tức.
Một bên là News Corp, đế chế truyền thông lâu đời do ông trùm, tỷ phú Rupert Murdoch điều hành, với sự hậu thuẫn của hệ thống chính trị Canberra. Các nhà xuất bản tin tức muốn được chia phần cho những bài viết của họ đang xuất hiện trên các nền tảng của Google và Fscebook. Dự luật đàm phán truyền thông của Australia nếu được ban hành sẽ giúp họ làm điều đó.
Xung đột giữa Facebook, Google với các nhà xuất bản báo chí là cuộc chiến truyền thông mới và cũ. Ảnh: MediaNews4u.
Các chỉ số như doanh thu và lượng độc giả trung bình trên mỗi số phát hành cho thấy News Corp chiếm hơn 50% thị phần báo in ở Australia và 27% độc giả tin tức trực tuyến. Sự phát triển của nó đã vươn xa khỏi Australia, với quyền sở hữu Fox News và Wall Street Journal.
Ngay từ năm 2009, Robert Thomson, hiện là Giám đốc điều hành News Corp, đã mô tả các nền tảng trực tuyến giống như vật ký sinh trên các tổ chức tin tức - "những con sán dây của Internet".
Khi Australia xây dựng luật, ngày 17/2, Google về cơ bản đã trao cho News Corp những gì họ yêu cầu suốt những năm qua - một thỏa thuận thanh toán kéo dài 3 năm với giá trị hàng trăm triệu USD cho những tin tức hiển thị trên các dịch vụ của Google.
Ngược lại, Facebook được cho là "tự bắn vào chân mình" với quyết định rút toàn bộ quyền truy cập đường link tin tức từ Australia, kể cả thông tin quan trọng về đại dịch và các trang do chính phủ quản lý.
Một thực tế không thể phủ nhận là sự thống trị của Google và Facebook trong mảng quảng cáo trực tuyến đã làm tổn hại đến doanh thu từ tin tức của các tòa soạn báo, buộc họ phải đi theo hướng yêu cầu độc giả đăng ký thuê bao thay vì cung cấp tin tức miễn phí và đăng quảng cáo.
Theo thống kê của cơ quan quản lý Australia, trung bình cứ 100 USD được chi tiêu cho quảng cáo trực tuyến, Google chiếm 53 USD, Facebook chiếm 28 USD và những bên tham gia khác phải giành giật nhau vỏn vẹn 19 USD còn lại. Sự vươn lên của các nền tảng đồng nghĩa với hàng trăm, thậm chí hàng nghìn tờ báo nhỏ bị diệt vong.
Giữa năm 2020 khi Covid-19 bùng phát, News Corp, lúc này sở hữu hơn 170 tờ báo ở Australia, phải ra quyết định đóng cửa vĩnh viễn 36 tờ báo nhỏ và chuyển 76 tờ khác thành báo điện tử, đồng thời cắt giảm hàng trăm phóng viên, biên tập viên.
Nhưng dù Google đã ký thỏa thuận với News Corp và một số nhà xuất bản khác để có quyền liên kết và hiển thị các đoạn trích nhỏ trong các bài báo, giới phân tích cho rằng hợp đồng này về lâu dài cũng không giúp xây dựng một hệ sinh thái tin tức đa dạng và linh hoạt hơn. Thay vào đó, những giao dịch kiểu này sẽ chỉ làm đầy thêm túi tiền của những ông trùm như Murdoch, trong khi tiếp tục đẩy báo chí địa phương nhỏ lẻ vào tình thế chao đảo.
Một số người, trong đó có Tim Berners-Lee, cha đẻ của World Wide Web, bày tỏ lo ngại rằng ý tưởng buộc các mạng xã hội phải trả tiền cho việc chia sẻ đường link, nếu được áp dụng khắp thế giới, sẽ khiến Internet không còn hoạt động giống như hiện nay.
Tuy nhiên, theo QZ, nhiều nhà lãnh đạo thế giới, có thể đã chán ngấy với sự mở rộng quyền lực của các gã khổng lồ công nghệ, bày tỏ sự ủng hộ đối với những gì Australia đang làm. Chẳng hạn, Canada chỉ trích hành động "hủy kết bạn" của Facebook đối với một đất nước, và khẳng định sẽ sớm công bố các điều khoản nội dung tin tức tương tự.
Henry Faure Walker, Chủ tịch Hiệp hội Truyền thông Tin tức của Anh, cho biết việc cấm hiển thị tin tức trong thời kỳ đại dịch toàn cầu là "một ví dụ kinh điển về việc một thế lực độc quyền - kẻ bắt nạt ở sân trường - cố gắng bảo vệ vị trí thống trị của mình mà không quan tâm đến công dân và khách hàng mà họ phục vụ".
News Corp, ban đầu có tên News Limited, ra đời năm 1922. Theo thông tin từ tập đoàn này, News Limited được thành lập bởi James Edward Davidson, một cựu biên tập viên của tờ Melbourne Herald. Sau khi bị đẩy khỏi Herald vào năm 1918 vì muốn khẳng định sự độc lập về biên tập của mình, Davidson đã mua hai tờ báo cấp tỉnh ở Nam Australia.
Hai năm sau, Davidson đi trên chuyến tàu tới Adelaide và ngồi cạnh người bạn cũ, một thợ mỏ có tên Gerald Mussen. Suốt hành trình đó, Davidson và Mussen ấp ủ kế hoạch cho ra một tờ báo buổi chiều Adelaide News thuộc sở hữu của một công ty mang tên News Limited.
Sau khi Davidson qua đời năm 1930, News Limited nhanh chóng thuộc về Keith Murdoch. Ông mất năm 1952, để lại News Limited cho con trai Rupert, người sau đó đã sử dụng nó làm bàn đạp cho việc tạo nên đế chế truyền thông nổi tiếng toàn cầu của mình. News Corporation được Rupert Murdoch thành lập năm 1979 ở New York. Trong khi đó, News Limited hiện hoạt động như một thương hiệu của News Corporation tại Australia.
Châu An (theo QZ)
