ANH- Ở tuổi 50, Mathew Gonshaw thất nghiệp, vẫn mải mê rình mò các tổ chim cho đến một ngày bị bỏ tù cùng lệnh cấm bén mảng đến mọi khu bảo tồn thiên nhiên.
Chiều 31/5/2011, đơn vị chống Tội phạm Động vật Hoang dã Quốc gia ở Edinburgh, Scotland, nhận một cuộc gọi khẩn cấp. Đồng nghiệp ở Northern Constabulary, sở cảnh sát khu vực các hòn đảo phía tây đất nước thông báo ở khu dự trữ Warden trên đảo Rum, 32 km ngoài khơi, có một người đàn ông đang "lần mò" trong vùng bảo tồn dành cho chim mòng biển.
Khi xuống hiện trường, họ thấy một người đàn ông ngoài 40 tuổi, với đôi mắt nâu trũng sâu mặc đồ rằn ri đang đứng dựa vào một chiếc ba lô căng phồng, liền tiếp cận. Ngay khi cái tên được thốt ra, các điều tra viên chuyển từ sững sờ sang tức giận.
Matthew Gonshaw là nhà sưu tập trứng khét tiếng nhất nước Anh, có 4 tiền án về tội Nhặt trứng trái phép.
Tháng 4/2001, anh ta bị bắt vì tội tấn công tổ chim đại bàng vàng và bị phạt 500 bảng Anh. Năm 2002, Gonshaw lãnh 3 tháng tù do ăn cắp trứng của những loài chim hiếm nhưng lúc đó cảnh sát không tìm thấy bộ sưu tập của anh ta.
Năm 2004, Gonshaw tiếp tục ngồi tù 4 tháng và bị phạt 5.000 bảng Anh ở Scotland cũng vì ăn cắp trứng chim hoang dã. Năm 2005, Gonshaw tiếp tục bị tống giam 6 tháng sau khi bị bắt với tang vật là hơn 700 trứng chim hiếm.
Gonshaw mang theo đồ nghề trong một chuyến đi nhặt trứng (trái) và giấu mặt sau lớp mạng xanh trong ngày hầu toà. Ảnh: Dailiymail.co.uk
Rum là đảo đá rộng 106 km2 còn lưu giữ những thảm thực vật lâu đời nhất toàn châu Âu, là một khu bảo tồn thiên nhiên quốc gia, thuộc sở hữu và quản lý của cục Di sản thiên nhiên Scotland, nơi đón khoảng 10.000 du khách mỗi năm.
Đây là nơi cư trú của hươu đỏ, chim ưng biển, đại bàng biển đuôi trắng, đại bàng vàng và nhiều loài chim biển quý hiếm được sự quan tâm đặc biệt từ giới khoa học. Và cả những kẻ thu gom trứng bất hợp pháp. Vào thời Victoria (nửa sau thế kỷ 19), hoạt động thu thập trứng ở Anh là địa hạt màu mỡ của các nhà nghiên cứu tự nhiên. Nhưng năm 1954, Đạo luật Bảo vệ Các loài chim có nguy cơ tuyệt chủng được thông qua, nhặt trứng là phạm pháp.
Đảo Rum không có đồn cảnh sát. Gonshaw được đưa đến văn phòng Di sản Thiên nhiên Scotland. Anh ta đồng ý cho khám xét chiếc ba lô, cất bốn hộp gỗ chưa 8 quả trứng Manx Shearwater, 7 quả trứng Meadow Pipit và 5 quả trứng Meadow Pipit, Reed Bunting hoặc Black Cap, đều là những giống chim quý hiếm đứng đầu danh sách bảo tồn trên toàn Vương quốc Anh.
Ngoài ra, Gonshaw còn mang một chiếc lều, thiết bị cắm trại, một cặp ống nhòm, bản đồ địa hình khu vực, một hướng dẫn sinh tồn trong quân đội, thiết bị GPS, thiết bị leo núi, quần áo ngụy trang, một ngọn đuốc.
Thứ đồ nghề đặc biệt hơn cả, là một bộ thổi trứng, gồm các mũi khoan để tạo lỗ trên quả trứng, ống thủy tinh và ống nhựa để thổi trứng ra ngoài, một dải ruy băng để giữ trứng chắc chắn mà không làm hỏng nó, và nhíp.
Gonshaw từ chối trả lời các câu hỏi. Trong khi đó, ở thủ đô London, một đội đặc nhiệm gồm cảnh sát và Hiệp hội Bảo vệ Chim Hoàng gia, tổ chức bảo tồn lớn nhất của Vương quốc Anh, đang chuẩn bị khám xét căn hộ của anh ta. Tại đây, họ tìm thấy hàng chục hộp gỗ trưng bày, đánh số hơn 700 quả trứng chim nhiều chủng loại.
Nhưng Gonshaw không ăn năn. Trên thực tế, anh ta hầu như không nói gì trong hai cuộc lấy lời khai trước xét xử. Khi điều tra viên hỏi Gonshaw có muốn được tư vấn về sức khỏe tâm thần hay không. Anh ta từ chối.
Gonshaw thất nghiệp và sống bằng tiền trợ cấp công như có thú nhặt trứng. Anh ta cẩn thận vạch ra các tuyến đường của mình, mua vé xe buýt và xe lửa tiết kiệm trước, đồng thời tính toán chi phí từ bơ đến những gói sữa trứng ăn liền thuộc loại rẻ tiền để ăn suốt hành trình nhặt trứng.
Điều tra viên của Hiệp hội Hoàng gia Bảo vệ các loài chim (RSPB), nhận định Gonshaw là "một trong những người thu gom trứng chim hoang dã giỏi nhất ở Anh". Các quả trứng hầu hết bị lấy cắp khỏi tổ khoảng một tuần trước khi nở.
"Về cơ bản hắn ta đã loại bỏ một con chim non còn sống khỏi vỏ trứng để thỏa mãn cá nhân của mình. Cách thức thực hiện việc trộm trứng thế này là vô cùng tàn ác", vị này kết luận.
Các công tố viên mô tả Gonshaw là một trong những tên trộm trứng trơ trẽn và dai dẳng nhất Vương quốc Anh, với mục tiêu "chưa từng có" nhắm vào tổ chim ưng biển và đại bàng vàng.
Một số quả trứng chim quý hiếm tìm thấy tại nhà của Gonsshaw. Ảnh: AP
Cáo trạng cũng thể hiện, 45 trong số những quả trứng được tìm thấy trong nhà của Gonshaw là từ loài chim hiếm nhất toàn vương quốc Anh.
Vào ngày tuyên án, cuối tháng 12/2011, Gonshaw bước vào phòng xử án với khuôn mặt khuất sau chiếc mặt nạ lưới màu xanh lá, ngạo nghễ chĩa ngón tay giữa về phía các nhiếp ảnh gia. Thẩm phán William Ashworth, không hề thích thú điều này.
"Hành vi của bị cáo thể hiện một dự án mạo hiểm có phương pháp và được lên kế hoạch tỉ mỉ. Bị cáo nhắm vào những con chim giống quý hiếm, đặt chúng vào tình thế nguy hiểm và gây ra tổn thất lớn cho cộng đồng địa phương", ông nhận định khi tuyên bản án cho Gonshaw.
Tòa án sơ thẩm Thames tuyên cho Gonshaw một bản án sáu tháng và ra lệnh tiêu huỷ gần 700 quả trứng tang vật, thay vì đưa vào viện bảo tàng.
Gonshaw thừa nhận toàn bộ 10 tội danh bị truy tố, theo Đạo luật Động vật Hoang dã song khi thẩm phán Ashworth đọc bản án, hắn hét lên: "Đây mà là một đất nước tự do sao"
Ở tuổi 49, khi đó, Gonshaw trở thành nhà sưu tập trứng đầu tiên bị tống vào tù, và là người đàn ông duy nhất ở Anh bị từ chối đến thăm các khu bảo tồn thiên trên toàn vương quốc.
Không những vậy, "kẻ nghiện trứng" này còn bị toà Stratford ở London áp lệnh ASBO (Anti-Social Behaviour Order). Điều này đồng nghĩa, trong 10 năm liên tiếp sau khi án phạt có hiệu lực, Gonshaw bị cấm đến Scotland vào mùa chim làm tổ, từ 1/2 đến 31/8 hằng năm.
Gonshaw đã được ra tù vào tháng 8/2012, trở về sống ở nửa sau của tòa nhà chung cư cuối cùng ở góc phố, với nắm đấm cửa quanh nắm bám mạng nhện. "Tôi không quan tâm đến danh tiếng của mình," anh nói. "Tôi sưu tập trứng chim từ bé. Đó là thú vui giải trí không thể bỏ được", việc bị tịch thu những quả trứng vẫn đang ám ảnh Gonshaw sau khi ra tù.
Song có vẻ Gonshaw không phải gã "nghiện" nhặt trứng chim duy nhất từng bị kết án. Bảy năm sau "sự kiện Gonshaw", 27/11/2018, cảnh sát Norwich tiếp tục túm được Daniel Lingham, 65 tuổi, ngụy trang từ đầu đến chân, đang nhặt trứng từ mặt đất tại Cawston Heath ở phía bắc Norfolk.
Tại nhà riêng của Lingham, cảnh sát tìm thấy 5.266 quả trứng của hàng chục loài chim, theo lời khai, được lấy từ 134 địa điểm khác nhau.
Khi bị bắt, anh ta nói về nỗi ám ảnh hoặc đúng hơn, "nghiện" thu thập trứng chim hoang dã bắt đầu từ khi còn là một cậu bé. "Tôi và bố không mấy tình cảm, nhưng ông sẽ khen ngợi tôi mối lần tôi thu thập được những quả trứng hiếm", Lingham khóc khi trải qua kỳ trị liệu tâm lý với bác sĩ được toà chỉ định.
Lingham lĩnh án tù 18 tuần, được lệnh giao toàn bộ bộ sưu tập trứng của mình cho Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên. Lingham từng bị kết án 12 tuần tù giam về tội tương tự vào năm 2005 vì thu thập trái phép 3.603 quả trứng.
Việc thu thập trứng có thể đang ít dần ở Vương quốc Anh, nhưng không phải ở những nơi khác trên thế giới. Tháng 6/2012, cảnh sát đã thu giữ 10.000 quả trứng trong nhà của một người đàn ông ở Phần Lan, được cho là thuộc về một mạng lưới ở Scandinavia chuyên săn trứng chim quý bán cho các nhà sưu tập.
Hải Thư (Theo The New Yorker, BBC, The Guardian)
