Sau Thế chiến II, phần lớn tàu ngầm thế giới chỉ tham gia tấn công mục tiêu mặt đất, chỉ hai chiếc từng đánh chìm chiến hạm đối phương.
Tàu ngầm được coi là sát thủ diệt hạm uy lực trong Thế chiến II, khi lực lượng tàu ngầm phát xít Đức đã đánh chìm 3.474 tàu Đồng minh, trong khi các tàu ngầm Đồng minh ở Thái Bình Dương cũng tiêu diệt 1.314 tàu Nhật Bản.
Tuy nhiên, kể từ năm 1945 đến nay, các tàu ngầm chủ yếu được dùng để tuần tra trong lòng biển hoặc tấn công mục tiêu trên đất liền. Chỉ có hai tàu ngầm từng đánh chìm tàu chiến đối phương trong gần 76 năm qua.
Trong Chiến tranh Ấn Độ - Pakistan năm 1971, tàu ngầm PNS Hangor của Pakistan được điều động tác chiến ở biển Arab. Hangor thuộc lớp Daphne do Pháp chế tạo, có lượng giãn nước 1.043 tấn, tốc độ tối đa 30 km/h. Vũ khí chủ lực của tàu là 12 ống phóng ngư lôi cỡ 550 mm, với 8 ống phía trước và 4 ống phía sau, mỗi ống nạp sẵn một ngư lôi.
PNS Hangor trong một chuyến ra khơi. Ảnh: Wikipedia.
Ngày 9/12/1971, tàu ngầm Hangor phát hiện hai khinh hạm Ấn Độ gần vị trí tuần tra. Hạm trưởng Pakistan lập tức lệnh cho tàu lặn sâu và sẵn sàng chiến đấu.
Trước đó, Ấn Độ triển khai khinh hạm Khukri và Kirpan mua từ Anh để tuần tra khu vực. Đây là các tàu săn ngầm lớp Blackwood, nhưng lại trở thành mục tiêu trong cuộc chạm trán này.
Tàu ngầm Pakistan phóng một ngư lôi vào khinh hạm Kirpan nhưng đối phương né tránh được. Chiến hạm Khukri tận dụng thời cơ để tiếp cận mục tiêu, nhưng trúng một quả ngư lôi khác từ Hangor và bị chìm.
Kirpan cố gắng tấn công lần nữa, nhưng phải đối mặt với quả ngư lôi thứ ba do tàu ngầm Pakistan phóng ra. Quả đạn không đánh trúng thân tàu, nhưng dường như đã khiến Kirpan hư hại một phần và phải rút lui, trong khi tàu ngầm Hangor cũng lặn sâu xuống biển. Đến nay hai bên vẫn tranh cãi về thiệt hại thực sự với tàu Kirpan.
Khukri trở thành chiến hạm đầu tiên bị tàu ngầm đối phương đánh chìm kể từ sau Thế chiến II. Dù vậy, tổn thất này không ảnh hưởng nhiều đến Ấn Độ, bởi họ vẫn giành chiến thắng trong cuộc chiến và bảo toàn nền độc lập cho Bangladesh. Pakistan sau này biến Hangor thành tàu bảo tàng.
Hơn 10 năm sau, HMS Conqueror của Anh trở thành tàu ngầm hạt nhân duy nhất trong lịch sử thế giới từng đánh chìm chiến hạm địch trong chiến đấu.
Conqueror là tàu ngầm lớp Churchill, có lượng giãn nước 5.400 tấn, được trang bị 6 ống phóng ngư lôi cỡ 533 mm. Tàu có tốc độ tối đa 52 km/h và không phải nổi lên để sạc ắcquy như tàu ngầm diesel - điện. Điều này giúp nó bí mật tiếp cận khu vực phía nam Đại Tây Dương sau khi Argentina tấn công quần đảo Falkland năm 1982.
ARA General Belgrano nghiêng sau khi trúng ngư lôi ngày 2/5/1982. Ảnh: Wikipedia.
Đối thủ của Conqueror là tuần dương hạm ARA General Belgrano của hải quân Argentina. Đây là tuần dương hạm hạng nhẹ thuộc lớp Brooklyn được Mỹ chuyển giao cho Argentina năm 1951. General Belgrano có lượng giãn nước 12.300 tấn, trang bị 15 pháo 152 mm, 8 pháo 127 mm và một số pháo phòng không hạng nhẹ, hoàn toàn không có vũ khí chống ngầm.
Tàu ngầm Conqueror bắt đầu bám theo General Belgrano khi nó tiến vào vùng đặc quyền kinh tế do Anh tuyên bố xung quanh quần đảo Falkland. Ngày 2/5/1982, tàu Anh được lệnh tấn công và phóng ba quả ngư lôi Mark 8, trong đó hai quả trúng mục tiêu và khiến tàu General Belgrano chìm.
323 người thiệt mạng trên chiến hạm Argentina, 772 người khác thoát hiểm an toàn và được cứu hộ trong vòng hai ngày tiếp theo.
Cuộc tập kích của tàu ngầm Anh buộc Argentina triệu hồi các tàu chiến trở lại cảng nhà, cho phép Anh tái chiếm quần đảo Falkland. Conqueror hiện chờ tháo dỡ sau khi được cho nghỉ hưu năm 1990.
Duy Sơn (Theo WATM)
