10 ngày sau khi chiến dịch di tản khỏi Afghanistan khép lại, một chuyến bay quốc tế đầu tiên cất cánh từ sân bay Kabul hôm 9/9.
Chuyến bay của hãng hàng không Qatar Airways chở theo các công dân Mỹ, Canada và Anh được nhiều người ca ngợi là dấu hiệu cho thấy đất nước Afghanistan do Taliban điều hành có thể sẵn sàng hòa nhập với thế giới. Tuy nhiên, niềm hy vọng này mới chỉ là ngọn lửa le lói.
"Sân bay Kabul đã hoạt động bình thường", Mutlaq bin Majed Al-Qahtani, đặc phái viên từ Bộ Ngoại giao Qatar, nói tại cuộc họp báo diễn ra ngay trên đường băng.
Hành khách lên máy bay của hãng hàng không Qatar Airways chuẩn bị rời Kabul, Afghanistan, ngày 9/9. Ảnh: NYTimes.
Những ngày gần đây, Qatar và Thổ Nhĩ Kỳ đã phối hợp cùng Taliban khắc phục hư hại và đưa sân bay Kabul về cơ bản hoạt động trở lại. Nhưng chỉ hơn một tuần trước, nơi này còn chìm trong hỗn loạn khi những đám đông điên cuồng chen chúc nhau, tranh giành chỗ trên các chuyến bay sơ tán khỏi Afghanistan.
Khi chuyến bay cuối cùng rời Kabul ngay trước nửa đêm 30/8, nó bỏ lại phía sau một "sân bay ma" hoang tàn chất đầy thiết bị hư hỏng và tài sản không thể mang đi được của những người di tản. Cũng bị bỏ lại phía sau là vô số người nước ngoài và người Afghanistan muốn ra đi nhưng không có lối thoát.
Đặc phái viên Bộ Ngoại giao Qatar Al-Qahtani xuất hiện tại sân bay hôm qua để chỉ ra khác biệt giữa trước đây và bây giờ. Ông nhấn mạnh chuyến bay của Qatar Airway không phải để sơ tán. "Chúng ta đang nói về những hành khách tự do", Al-Qahtani cho hay. "Chúng tôi muốn mọi người cảm thấy điều này là bình thường".
Nhiều chuyến bay được hứa hẹn sẽ diễn ra trong những ngày tới. Dù vậy, số phận của không ít người vẫn trong tình trạng khó đoán định, bao gồm cả những người ở sân bay tại thành phố phía bắc Mazar-i-Sharif, nơi hàng chục công dân Mỹ và hàng trăm người Afghanistan đang chờ Taliban cho phép họ lên các chuyến bay thuê để rời Afghanistan.
Trong cuộc họp báo tại sân bay Kabul, các quan chức Taliban và Qatar ca ngợi chuyến bay là bằng chứng cho thấy Afghanistan đang kết nối lại với cộng đồng quốc tế. Dù thông điệp này có thể là phóng đại khi hầu hết các lãnh đạo thế giới vẫn cảnh giác với chính phủ mới của đất nước, Mỹ cùng ngày đã dành lời khen ngợi tới Taliban.
"Taliban đã hợp tác, tạo điều kiện cho các công dân Mỹ và thường trú nhân hợp pháp rời đi trên các chuyến bay thuê từ H.K.I.A", Emily Horne, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ, nói, đề cập đến sân bay quốc tế Hamid Karzai ở Kabul. "Họ đã cho thấy sự linh hoạt và chuyên nghiệp khi thực hiện các thỏa thuận với chúng ta. Đây là bước đi đầu tiên rất tích cực".
Bộ Ngoại giao xác nhận công dân Mỹ có mặt trên chuyến bay của Qatar Airways khởi hành từ Kabul đến Doha, song không nêu rõ số lượng. Phát ngôn viên Ned Price cho biết hơn 30 người Mỹ được mời lên chuyến bay nhưng một số người không đi.
Tại sân bay Kabul, khi các hành khách làm thủ tục cho chuyến bay đến Qatar, tâm trạng nhẹ nhõm hoàn toàn trái ngược với cảnh tượng ở đó chỉ hơn một tuần trước.
Safi, 42 tuổi, đến từ Toronto, Canada, đã được kiểm tra an ninh xong. Anh từng cố gắng tìm cách rời khỏi Afghanistan sau khi Taliban chiếm thủ đô Kabul hồi tháng trước nhưng bỏ cuộc khi chứng kiến cảnh hỗn loạn trên các con đường bên ngoài sân bay.
Nhưng vào hôm qua, bầu không khí khá bình thường. "Mọi thứ vẫn tốt", Safi nói. "Dường như nhà chức trách đã giữ lời hứa của họ".
Chuyến bay trước đó từ Doha hạ cánh xuống Kabul mang theo 50 tấn hàng viện trợ, bao gồm cả thực phẩm.
Zabihullah Mujahid, phát ngôn viên của Taliban, xuất hiện cùng đặc phái viên Qatar tại cuộc họp báo ở sân bay, cho hay nối lại các chuyến bay quốc tế là việc làm rất quan trọng nhằm đảm bảo rằng những viện trợ cần thiết tiếp tục được chuyển đến Afghanistan.
Liên Hợp Quốc cảnh báo việc đóng băng hàng tỷ USD tài sản của Afghanistan nhằm ngăn chúng rơi vào tay Taliban chắc chắn sẽ gây ra những hậu quả kinh tế tàn khốc.
Deborah Lyons, đặc phái viên Liên Hợp Quốc về Afghanistan, cho rằng cộng đồng quốc tế cần tìm cách cung cấp các khoản tiền này cho Kabul với những biện pháp bảo vệ nhất định để chúng không bị sử dụng sai mục đích, như thế mới ngăn được "sụp đổ kinh tế và trật tự xã hội".
Thủ tướng lâm thời Afghanistan Mullah Muhammad Hassan hôm qua kêu gọi các quan chức bỏ trốn trong chính quyền cũ quay trở về và Taliban sẽ "đảm bảo an ninh, an toàn cho họ".
Nhưng lời đảm bảo này cùng những lời hứa khác mà Taliban đưa ra được đón nhận bằng nỗi hoài nghi. Nhiều người vẫn còn nhớ cách Taliban đã quản lý đất nước cách đây 20 năm. Số khác bàng hoàng vì chứng kiến những gì nhóm đã làm từ khi trở lại nắm quyền.
"Taliban khẳng định họ sẽ tôn trọng nhân quyền, nhưng tuyên bố này khác xa với những gì chúng ta đang nhìn thấy hay nghe thấy trên khắp đất nước", Tổ chức Ân xá Quốc tế ngày 9/9 cho biết trong một thông báo. "Những người dân Afghanistan xuống đường biểu tình đã bị đe dọa, quấy rối và đối xử bằng bạo lực, đặc biệt là phụ nữ".
Vũ Hoàng (Theo NYTimes)
