4 nước Mỹ Latinh thành lập khu bảo tồn đa quốc gia để ngăn 800 tàu cá Trung Quốc tràn vào đánh bắt trái phép khiến thủy sản cạn kiệt.
Chính phủ Ecuador, Colombia, Panama và Costa Rica ngày 2/11 công bố kế hoạch thành lập khu bảo tồn trên cơ sở hợp nhất quần đảo Galapagos vào hành lang biển từ đảo Malpelo của Colombia tới đảo Cocos và Coiba ngoài khơi Trung Mỹ. Mục tiêu của kế hoạch lập khu bảo tồn đa quốc gia này là xác lập vùng cấm đánh bắt cá trên khu vực biển có diện tích khoảng 500.000 km2.
"Điều tuyệt vời nhất ở chỗ đây là khu bảo tồn đa quốc gia đầu tiên trên thế giới", Maximiliano Bello, chuyên gia về chính sách đại dương tham gia tư vấn cho chính phủ các quốc gia Mỹ Latinh, cho biết. "Chúng tôi có các công nghệ giúp bảo vệ khu vực, các vệ tinh cung cấp cho chúng tôi những thông tin đáng kinh ngạc".
Khu bảo tồn là nỗ lực mới nhất của chính phủ Ecuador, Colombia, Panama và Costa Rica để bảo vệ nguồn lợi thủy sản sau nhiều lần phàn nàn về các hạm đội tàu cá Trung Quốc hoạt động trên vùng biển kéo dài từ Argentina tới Mexico.
Tàu tuần tra và xuồng cao tốc của hải quân Ecuador (trái) tiếp cận một tàu đánh cá Trung Quốc gần vùng lãnh hải của quần đảo Galapagos, ngày 7/8. Ảnh: Reuters.
Các nhà bảo vệ môi trường cho biết hàng trăm tàu cá Trung Quốc càn quét vùng biển ngoài khơi Mỹ Latinh để đánh bắt mực ống khổng lồ, vốn là nguồn thức ăn của các loài sinh vực biển khác, bao gồm cá voi lưng gù, cá đuối, rùa khổng lồ và cá mập đầu búa, đe dọa tính bền vững của hệ sinh thái khu vực.
Milko Schvartzman, chuyên gia về hoạt động đánh bắt của Trung Quốc ở Mỹ Latinh, cảnh báo đây là "một quả bom hẹn giờ sinh thái, gây thiệt hại cho toàn bộ chuỗi thức ăn".
Schvartzman cho biết khoảng 800 tàu cá Trung Quốc hoạt động ở vùng biển ngoài khơi Mỹ Latinh trong năm nay, tăng gần 16 lần so với chưa đầy 50 chiếc cách đây hai thập kỷ, khi chúng lần đầu xuất hiện ở khu vực.
Mỹ lên án hoạt động đánh bắt bất hợp pháp này, cho rằng nó ảnh hưởng đến các nền kinh tế trong khu vực và việc làm ở các nước đang phát triển. Chính phủ Mỹ đã coi hoạt động đánh bắt bất hợp pháp là mối đe dọa an ninh hàng hải lớn nhất thế giới, vượt qua cả nạn cướp biển.
Chính phủ Trung Quốc chưa trả lời bình luận về các đội tàu cá của họ tại Mỹ Latinh. Bộ Ngoại giao Trung Quốc từng tuyên bố ước nước này sẽ xử lý không khoan nhượng đối với hoạt động đánh bắt trái phép, đồng thời kêu gọi ngư dân tuân thủ luật và quy định hàng hải của các nước như Ecuador.
Các đội tàu cá lớn của Trung Quốc có khả năng bám biển hàng tháng trời khi đánh bắt trong vùng biển quốc tế ngoài khơi Mỹ Latinh. Chính phủ các nước trong khu vực cáo buộc hạm đội tàu cá Trung Quốc đang đánh bắt quá mức và gây tổn hại cho ngành ngư nghiệp địa phương, vốn không có khả năng cạnh tranh với tàu nước ngoài.
Quần đảo Galapagos (hình chữ nhật đỏ) của Ecuador. Đồ họa: Britanica.
Ngoại trưởng Ecuador Mauricio Montalvo nhận định vấn đề nằm ở quy mô áp đảo của hạm đội tàu cá Trung Quốc. "Họ có 300 tàu cá và tàu đông lạnh khổng lồ bám biển hàng tháng trời, đánh bắt và chế biến tại chỗ", Montalvo nói. "Chúng tôi đã nâng cao cảnh giác và cố gắng kiểm soát, song không thể làm được gì nhiều".
Các nhà hoạt động môi trường hoan nghênh sáng kiến thành lập khu bảo tồn đa quốc gia, song họ nhận định quá trình tuần tra, bảo vệ khu vực sẽ gặp nhiều khó khăn, do các quốc gia Mỹ Latinh đều thiếu kinh phí thực hiện hoạt động đó.
Cựu bộ trưởng Môi trường Colombia Manuel Rodriguez cho biết các vùng biển ở Mỹ Latinh ít được bảo vệ vì những quốc gia xung quanh chưa có năng lực tuần tra, kiểm soát khu vực này.
Nguyễn Tiến (Theo WSJ)
