Tối 30/6/1881, Robert Lincoln kể cho tổng thống Mỹ James Garfield về cái chết của cha ông, Abraham Lincoln. Gần 48 giờ sau, Garfield bị ám sát ngay trước mặt Robert.
Robert Lincoln, Bộ trưởng Chiến tranh trong chính quyền tổng thống Mỹ James Garfield, khi đó là con trai duy nhất còn sống của cố tổng thống Abraham Lincoln. Trong buổi gặp gỡ một số thành viên nội các vào tối 30/6/1881, tổng thống Garfield đã đề nghị Robert thuật lại chi tiết về buổi tối cha ông bị ám sát hồi tháng 4/1865.
Theo lời kể của Robert, ông được mời đến nhà hát cùng cha mình nhưng từ chối và ở lại Nhà Trắng chơi cùng bạn bè. Ngay khi nghe tin cha mình bị bắn, Robert vội vã đến ngôi nhà đối diện nhà hát, nơi Abraham Lincoln được đưa đến điều trị trước khi trút hơi thở cuối cùng.
Điều trùng hợp là vài tháng trước khi John Wilkes Booth bắn phát đạn đoạt mạng Lincoln, Edwin Booth, anh trai của kẻ ám sát, đã cứu Robert khỏi cú ngã nguy hiểm xuống đường ray khi một đoàn tàu chuẩn bị lao tới.
Câu chuyện này, cùng các sự kiện lịch sử mang tính bước ngoặt và những sự trùng hợp kỳ lạ mà Robert từng trải qua, được ghi lại trong cuốn sách "Người khổng lồ thầm lặng" của nhà sử học Jason Emerson, người đầu tiên đọc những bức thư của Robert kể từ khi chúng được trao cho Thư viện Quốc hội Mỹ.
Robert Lincoln tại Đài tưởng niệm Lincoln ở Washington, Mỹ, vào tháng 5/1922. Ảnh: Wikimedia Commons.
Sáng 2/7/1881, Robert đáng lẽ sẽ lên chuyến tàu đến New England cùng tổng thống Garfield, nhưng lịch trình của ông bị hoãn. Vì vậy, Robert đã đến nhà ga để báo cho tổng thống rằng hai người sẽ gặp lại nhau vào hôm sau.
Theo nhà sử học Emerson, Robert chỉ đứng cách Garfield khoảng 12 m khi Charles Guiteau, một luật sư cố chấp tin rằng mình xứng đáng với một ghế trong chính quyền mà Garfield đã không trao cho y, bắn hai phát đạn vào tổng thống.
"Tôi nghĩ rằng chỉ 15 giây nữa thôi là tôi sẽ đến chỗ ngài Tổng thống", Robert viết trong bức thư gửi một người bạn. "Ông ấy nằm ngửa, mắt nhắm nghiền và khuôn mặt xám ngắt".
Báo giới ngay lập tức gọi Robert là "người đàn ông bất hạnh" khi có mặt tại cả hai vụ ám sát tổng thống tính đến thời điểm đó. "Chúa ơi, con đã phải trải qua bao nhiêu giờ phút đau khổ ở nơi này", một phóng viên NY Times dẫn lại lời của Robert mà mình vô tình nghe được.
Trong khoảng thời gian Garfield được điều trị, Robert đã hỗ trợ điều hành chính phủ. Ban đầu, tổng thống được cho là có khả năng bình phục, nhưng vết thương cuối cùng bị nhiễm trùng, khiến ông qua đời vào ngày 19/9/1881. Chester Arthur, phó tổng thống Mỹ khi đó, đã tiếp quản quyền lực và thay thế toàn bộ thành viên trong nội các, trừ Robert.
Trong vài thập kỷ tiếp theo, Robert đóng vai trò nhà ngoại giao tại London, Anh, và vẫn hoạt động tích cực trong đảng Cộng hòa. Đến thời kỳ ngành đường sắt bùng nổ, ông trở thành tổng cố vấn của Pullman, công ty sản xuất và sở hữu các toa tàu trên khắp đất nước vào thời điểm đó.
Năm 1901, khi Robert đang giữ chức chủ tịch Pullman, William McKinley, tổng thống Mỹ lúc đó, đã mời ông tham dự Triển lãm Liên Mỹ tại thành phố Buffalo ở bang New York. Theo nhà sử học Emerson, Robert và gia đình đang trong kỳ nghỉ ở bang New Jersey và cùng nhau lên tàu đến sự kiện.
Tuy nhiên, khi họ tới nơi, một nhân viên của Pullman chờ sẵn tại sân ga và đưa cho Robert một bức điện. "Tổng thống McKinley bị một kẻ vô chính phủ bắn tại Buffalo chiều nay. Ngài bị trúng hai phát đạn vào bụng. Tình trạng nghiêm trọng", bức điện viết.
Robert nhanh chóng đến nơi điều trị cho McKinley. Thực tế là chỉ một phát đạn trúng bụng, phát còn lại sượt qua cánh tay, nên McKinley được hy vọng sẽ bình phục.
Tuy nhiên, tương tự Garfield, tình trạng nhiễm trùng dần trở thành mối đe dọa lớn với McKinley. Ông trở nặng và qua đời vào ngày 14/9/1901, trở thành tổng thống Mỹ thứ ba bị ám sát.
Theo nhiều lời kể, sau cái chết của McKinley, Robert đã từ chối tất cả lời mời đến những sự kiện có mặt các tổng thống Mỹ sau này. Khi Robert qua đời năm 1926, NY Times đăng cáo phó, trong đó dẫn một câu nói của ông: "Mỗi khi tôi xuất hiện là có tổn thất cho tổng thống". Tuy nhiên, sử gia Emerson không tìm được bằng chứng nào xác nhận thông tin đó.
Robert được cho là không theo đuổi quyền lực như nhiều chính trị gia khác. Dù có sự nghiệp chính trị khá thành công, ông sống khá ẩn dật và không bao giờ công khai phát ngôn về cha mình, dù vẫn âm thầm bảo vệ cẩn thận những di sản của Abraham Lincoln.
Các quan chức đảng Cộng hòa đã ít nhất 5 lần đề xuất Robert làm ứng viên tổng thống hoặc phó tổng thống, điều mà Robert tin rằng chủ yếu do ông có họ Lincoln nên đều thẳng thừng từ chối.
Không lâu sau khi Theodore Roosevelt thay McKinley tiếp quản Nhà Trắng, Robert gửi cho ông một bức thư chia buồn. "Tôi không chúc mừng ông, bởi tôi đã chứng kiến quá nhiều mặt trái của chiếc ghế tổng thống và không coi đây là vị trí đáng mơ ước", bức thư có đoạn.
Ánh Ngọc (Theo Washington Post)
