Trước lễ hội Halloween, giới chức Hàn Quốc công bố biện pháp phòng Covid-19 và chống ma túy, nhưng không có hướng dẫn nào về ngăn ngừa giẫm đạp.
Vụ giẫm đạp tại phố Itaewon ở trung tâm thủ đô Seoul của Hàn Quốc đã gây chấn động dư luận nước này và thế giới. Nhiều người bắt đầu đặt câu hỏi tại sao giới chức Hàn Quốc không lường trước được những tình huống như vậy để có biện pháp kiểm soát các sự kiện đông người, như những lễ hội Halloween.
Chỉ hai ngày trước lễ hội Halloween, giới chức quận Yongsan, nơi có phố Itaewon, đã công bố những biện pháp đảm bảo an toàn cho sự kiện, gồm quy định phòng chống Covid-19, vệ sinh đường phố, kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm ở các nhà hàng và các biện pháp ngăn người dự hội sử dụng ma túy. Tuy nhiên, họ không có bất kỳ phương án nào để kiểm soát đám đông.
Cô gái trẻ bật khóc sau vụ giẫm đạp ở Itaewon hôm 29/10. Ảnh: AFP.
Họ không nêu các kịch bản khi khoảng 100.000 người đổ về các tuyến phố, ngõ nhỏ hay tính toán các phương án đề phòng giẫm đạp. Nhưng đó lại là những gì đã xảy ra vào đêm thảm họa.
Mehdi Moussaid, nhà nghiên cứu về hành vi đám đông tại Viện Phát triển Con người Max Planck ở Berlin, Đức, cho biết bản chất tương đối tự phát của lễ hội Halloween như không bán vé, không có cổng kiểm soát là một phần nguyên nhân khiến thảm kịch thêm trầm trọng.
Một số buổi hòa nhạc hoặc lễ hội tôn giáo có số người tham dự lớn hơn, nhưng chúng có bản chất rất khác so với lễ hội Halloween ở Itaewon. Các sự kiện này được lên kế hoạch, có bán vé hoặc cổng kiểm soát để giới hạn lượng người tập trung. "Còn ở Itaewon, giới chức không biết người dân sẽ đến con phố nào", ông nói.
Ông đã xem các video về vụ giẫm đạp và nhận thấy có quá nhiều người chen lấn trong một không gian chật hẹp, ước tính khoảng 8-10 người mỗi mét vuông.
"Với mật độ đó, không có gì ngạc nhiên khi vài người bắt đầu ngất xỉu, bởi họ bị chèn ép và không thể thở. Khi tình trạng này tiếp tục như những gì đã xảy ra, tất cả những người có mặt ở đó sẽ không có đủ oxy để thở và lần lượt chết", ông nói.
Giới chuyên gia cho biết vụ giẫm đạp đã làm lộ ra những hạn chế trong chính sách của Hàn Quốc về kiểm soát đám đông. Hàn Quốc yêu cầu chính quyền địa phương đề ra các biện pháp đảm bảo an toàn cho những sự kiện như lễ hội, nhưng chúng không được áp dụng cho những không gian công cộng.
Chính quyền quận Yongsan không lập một ban tổ chức cho lễ hội Halloween, không có đơn vị chuyên trách chịu trách nhiệm đảm bảo an toàn cho đám đông có thể hình thành bất ngờ ở không gian như vậy.
"Ngay cả khi không có ban tổ chức, các bên liên quan lẽ ra cũng phải triển khai các biện pháp ngay từ đầu để tăng cường nỗ lực hạn chế rủi ro tiềm ẩn", Kim Dae-jin, giáo sư nghiên cứu về giảm thiểu thảm họa tại Đại học Woosuk ở Hàn Quốc, cho hay.
Con hẻm xảy ra vụ giẫm đạp ở Itaewon, thủ đô Seoul hôm 30/10. Ảnh: Washington Post.
Các lễ hội Halloween ở Itaewon, khu phố nổi tiếng với người nước ngoài và giới trẻ Hàn Quốc, ngày càng trở nên phổ biến trong thập kỷ qua. Năm nay là lễ hội Halloween đầu tiên được tổ chức sau ba năm gián đoạn vì dịch bệnh, càng khiến mọi người bị thu hút nhiều hơn.
Juliana Velandia Santaella, sinh viên người Mexico, tối 29/10 tới phố Itaewon để tận hưởng lễ hội Halloween. Nhưng mọi thứ trở thành ác mộng thực sự khi đám đông từ từ dồn xuống con hẻm hẹp, ngày càng lèn chặt và khiến cơ thể cô bị ép tới mức chân không còn chạm đất.
Điều mà cô gái 23 tuổi nhớ sau đó là cô bị kẹp giữa đám người tới mức không thể hít thở bình thường. Nhiều người đã la hét cầu cứu trước khi dần khuỵu xuống.
"Tôi đã nghĩ mình sẽ là người tiếp theo. Tôi thực sự nghĩ mình sẽ chết", Santaella chia sẻ sau khi may mắn thoát chết nhờ được một người đàn ông đứng gần đó kéo ra khỏi đám đông. Ít nhất 154 người đã thiệt mạng sau thảm kịch.
Cảnh sát Hàn Quốc đã dự đoán có rất đông người tập trung tại Itaewon hôm đó, nhưng không ngờ rằng quy mô đám đông sẽ tăng đáng kể so với những năm trước và không triển khai thêm lực lượng cho lễ hội, theo Bộ trưởng Nội vụ và An toàn Lee Sang-min.
Khu vực xảy ra thảm họa giẫm đạp. Đồ họa: WP.
Hong Ki-huyn, Cục trưởng Quản lý Trật tự Công cộng, thuộc Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Hàn Quốc (KNPA), hôm nay cho biết 137 cảnh sát đã được triển khai túc trực tại Itaewon vào tối 29/10. Điều này đồng nghĩa mỗi sĩ quan phải quản lý hơn 700 người, với mục đích chính là ngăn các vụ quấy rối, bạo lực, cũng như đề phòng người dự hội sử dụng ma túy.
Ông Hong xác nhận cảnh sát có mặt tại hiện trường đã không nhận thức được tốc độ của dòng người đổ về, đồng thời bày tỏ hối tiếc về các quyết định của cảnh sát trước khi thảm kịch xảy ra.
Quan chức cảnh sát này cho hay giới chức đã không thiết kế biện pháp nghiệp vụ nào để xử lý đám đông trong con "hẻm tử thần" nơi thảm họa xảy ra, thêm rằng sự việc là cơ hội để cảnh sát chuẩn bị các biện pháp quản lý mới.
Năm 2021, Bộ Nội vụ và An toàn Hàn Quốc phát hành cẩm nang quản lý thảm họa và kiểm soát an ninh để giúp giám sát an toàn tại lễ hội, sau khi nghiên cứu các thảm kịch trước đó ở trong và ngoài nước.
Nghiên cứu năm 2017 của chính phủ Hàn Quốc chỉ ra việc không có đủ các biện pháp kiểm soát an toàn đã dẫn tới các vụ chen lấn và giẫm đạp ở hơn 10 buổi hòa nhạc, lễ hội và sự kiện thể thao. Báo cáo khuyến nghị cần có các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt với những sự kiện có hơn 1.000 người tại không gian công cộng.
"Các cuộc tụ tập đông người của dân thường có thể là một điểm mù của chính phủ, bởi chúng tôi chưa có kinh nghiệm đối phó với những sự cố như vậy trước đây", Jeong Ho-jo, chuyên gia quản lý thảm họa kiêm giám đốc Safe School, công ty cung cấp các khóa đào tạo về an toàn ở Hàn Quốc, nói.
"Khi không có quy định rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền, khả năng cao là không ai chịu trách nhiệm", Jeong nói.
Chuyên gia Jeong nói thanh niên Hàn Quốc ít được tiếp xúc thường xuyên với các khóa đào tạo an toàn và cách xử lý tình huống nguy hiểm. Dù các trường học đã cung cấp khóa đào tạo an toàn cho học sinh sau vụ chìm phà Sewol năm 2014, những người ở độ tuổi 20-30 thường phải tự học cách bảo vệ bản thân.
Đêm 28/10, một ngày trước khi vụ giẫm đạp xảy ra, đã có những dấu hiệu cảnh báo khi phố Itaewon chật cứng người qua lại. Nhưng giới chức Hàn Quốc đã không áp dụng thêm bất cứ biện pháp kiểm soát nào để ngăn những dòng người ùn ùn kéo về đây vào đêm 29/10.
"Tai nạn thường không chỉ có một nguyên nhân duy nhất, mà nên được xem xét trên nhiều khía cạnh, trong đó có cả chính sách và quy trình quản lý. Chỉ cần một khía cạnh như vậy hoạt động tốt, thảm kịch có thể đã không xảy ra", Jeong nói.
Thanh Tâm (Theo Washington Post)
