Dù đã giành được một số thành tựu, chiến dịch phản công của Ukraine vẫn rất khó khăn khi đối mặt quân Nga phòng thủ kiên cố và vượt trội về không quân.
Theo học thuyết quân sự phương Tây, bất cứ cuộc tấn công nào vào phòng tuyến đối phương đều phải bắt đầu bằng pháo binh, tên lửa dọn đường, tiếp theo là bộ binh tràn lên xung phong, dưới sự yểm trợ của cường kích tạo lối mở qua các chướng ngại vật.
Dù được huấn luyện theo chiến thuật phương Tây, quân đội Ukraine không có lựa chọn đó khi tiến hành chiến dịch phản công vào phòng tuyến Nga. Thiếu sự yểm trợ của lực lượng không quân mạnh mẽ, các binh sĩ Ukraine đang tiến hành cách đánh mà ít quân đội nào dám làm, đó là đánh bật quân Nga khỏi phòng tuyến kiên cố chỉ bằng lực lượng bộ binh.
Họ đã phải trả giá đắt trong những trận đánh đầu tiên, khi hứng chịu tổn thất lớn về người và khí tài. Không có tiêm kích và lưới phòng không tiền tuyến mạnh để chế áp trực thăng vũ trang đối phương, lính Ukraine cùng xe tăng, thiết giáp hiện đại kẹt trong các bãi mìn, trở thành mục tiêu của pháo binh, tên lửa Nga.
Thất bại đó cho thấy cuộc phản công của Ukraine sẽ kéo dài, tổn thất lớn và không thể lặp lại được thành công chóng vánh như đợt phản kích đẩy lùi quân Nga khỏi Kharkov cuối mùa hè năm ngoái, theo giới quan sát.
"Nó sẽ rất khó khăn. Lực lượng Nga đã có thời gian chuẩn bị rất lâu. Họ đã rút kinh nghiệm từ những sai lầm ở Kharkov", Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại tại Mỹ, nói.
Xe tăng của lực lượng Ukraine gần Bakhmut, miền đông Ukraine. Ảnh: AP
Cuộc phản công hiện tại của Ukraine về cơ bản là trận chiến của sự chuẩn bị. Cả hai bên từ giữa năm ngoái đã tập trung vũ khí, quân đội và vị trí phòng thủ cho những gì mà họ tin là thời điểm then chốt.
Ukraine đã nhận được hàng tỷ USD vũ khí hiện đại từ các đồng minh phương Tây. Trong khi đó, Nga đã huy động hơn 300.000 quân dự bị, xây dựng phòng tuyến và chuẩn bị các vị trí khai hỏa để ngăn chặn quân Ukraine. Lực lượng Nga còn rải hàng triệu quả mìn trên khắp chiến tuyến nhằm cản bước đối phương.
Bãi mìn này là trở ngại lớn nhất trong trận đánh gần làng Malaya Tokmachka thuộc tỉnh Zaporizhzhia hôm 8/6, khiến Ukraine mất xe tăng Leopard hiện đại nhất. Sau hàng loạt đòn tấn công thăm dò thất bại, nhiều chỉ huy Ukraine những ngày qua đã yêu cầu tạm dừng tấn công để đánh giá lại chiến thuật.
Không có ưu thế trên không, quân Ukraine đang cố làm suy giảm khả năng chiến đấu của Nga bằng cách tấn công vào các nguồn tiếp tế và sở chỉ huy bằng các loại vũ khí tầm xa như tên lửa hành trình Storm Shadow mà Anh cung cấp. Kiev cũng sử dụng chiến thuật từng thành công lớn vào năm ngoái, đó là sử dụng tổ hợp pháo phản lực HIMARS để tập kích các vị trí quan trọng của Nga.
Ukraine cuối năm ngoái đã giành lại thành phố miền nam Kherson sau khi dùng HIMARS liên tiếp tấn công tuyến tiếp tế của quân đội Nga. Kherson đặc biệt dễ tổn thương bởi nằm ở bờ tây sông Dnieper, xung quanh là vùng lãnh thổ Ukraine kiểm soát. Dù vậy, chiến dịch bao vây Kherson cũng phải kéo dài nhiều tháng trước khi thành công. Các mục tiêu hiện tại của Ukraine không dễ tấn công như vậy, khiến chiến dịch phản công của Kiev càng thêm khó khăn.
Lực lượng Ukraine chỉ có thể phá vỡ phòng tuyến Nga khi họ có thể khiến quân Nga hao mòn khả năng chiến đấu, theo Phillips O'Brien, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Đại học St. Andrews ở Scotland.
"Vì không có tiêm kích yểm trợ, họ không thể tạo cửa mở xuyên thẳng qua phòng tuyến đối phương, cũng không thể bảo vệ đội hình xe tăng, thiết giáp xung kích. Đó sẽ là giai đoạn rất khốc liệt", ông nói.
Để tăng cơ hội thành công, Ukraine đã phải nỗ lực kéo giãn đội hình và tấn công thăm dò phản ứng của Nga. Trong những tuần qua, lực lượng của Kiev đã tấn công nhiều mũi dọc theo chiến tuyến, từ thành phố Belgorod của Nga đến gần Tokmak, đầu mối đường sắt quan trọng để tiếp tế cho quân đội của Moskva ở miền nam Ukraine.
Các chỉ huy Ukraine ngày 18/6 nói họ đã phá hủy kho đạn lớn ở vùng lãnh thổ mà Nga kiểm soát gần bán đảo Crimea, nơi Moskva sáp nhập vào năm 2014.
Ukraine cũng tấn công lực lượng Nga ở Bakhmut, thành phố mà Moskva đã kiểm soát sau gần 10 tháng giao tranh. Khi quân Nga tuyên bố kiểm soát trung tâm thành phố cách đây vài tuần, lực lượng Ukraine đã bắt đầu phản kích. Cuộc chiến tiếp diễn khiến Nga phải điều thêm quân tới khu vực.
"Lực lượng Nga ở Bakhmut đang rất mệt mỏi, nếu không muốn nói là kiệt sức", một quan chức cấp cao của NATO nói.
Tại những nơi khác, quân Ukraine cũng đang cố tìm điểm yếu trong hệ thống phòng thủ của Nga. Ngay cả những cuộc tấn công không thể xuyên thủng phòng tuyến cũng có thể giúp các chỉ huy Ukraine hiểu rõ hơn về phản ứng của Nga.
Bằng cách quan sát cách Nga đối phó với những đợt tấn công, chỉ huy Ukraine có thể xác định vị trí mục tiêu mới để tấn công bằng vũ khí tầm xa. Quan chức phương Tây cho biết việc chặn thu liên lạc vô tuyến của lực lượng Nga cũng có thể giúp Ukraine tìm mục tiêu và thu thập tin tình báo chiến trường.
Cục diện chiến trường Ukraine. Đồ họa: WSJ
Tuy nhiên, Nga có thể nhanh chóng bù đắp những điểm yếu đó bằng sức mạnh quân sự vượt trội của mình. Các quan chức phương Tây nói Nga có hệ thống phòng thủ mạnh mẽ, sức mạnh không quân và năng lực tác chiến điện tử hiện đại, kết hợp với các bãi mìn được bố trí rất hiệu quả.
Mìn của Nga rất khó phát hiện, buộc lực lượng Ukraine phải tiến quân chậm và đối mặt với các đòn phản công của Nga. Nhiều quả mìn có sức công phá mạnh hơn dự đoán của Ukraine và đồng minh, nên có thể gây tổn thất rất lớn.
"Bạn cần thông tin tình báo chi tiết để biết các bãi mìn được bố trí ở đâu", quan chức NATO nói.
Giới chuyên gia nói các trận chiến sắp tới sẽ phụ thuộc vào sự chuẩn bị của bên nào tốt hơn. Mark Cancian, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế ở Washington, so sánh tình hình hiện tại với những trận chiến quy mô lớn khốc liệt trong Thế chiến II, khi hai bên đều biết rõ về điểm mạnh yếu của nhau.
"Cả Nga và Ukraine đã chuẩn bị trong nhiều tháng qua, nên cuộc đối đầu sẽ là bài kiểm tra xem ai mạnh và nhanh hơn", Cancian nói. Điều đó đồng nghĩa dù có nhiều ưu thế về vũ khí và công nghệ phương Tây, Ukraine không thể chắc chắn về một chiến thắng trước lực lượng Nga.
Thanh Tâm (Theo WSJ)
