Tiếng còi xe cấp cứu vang lên inh ỏi ở vùng nông thôn khô cằn, đầy sỏi đá vào giữa trưa một ngày nóng nực tại thị trấn Banpur.
Sunil Kumar Naik lái xe chở theo Jitendra Kumar, nhân viên y tế, đến kiểm tra một người đàn ông 30 tuổi nôn mửa, choáng vì say nắng. Ngay khi tới làng, họ đưa người bệnh lên xe, kiểm tra mạch và nồng độ oxy, trong lúc Naik tăng tốc quay lại bệnh viện.
Nhân viên y tế Jitendra Kumar đo oxy cho bệnh nhân bị say nắng trên đường đi cấp cứu từ nhà riêng ở làng Mirchwara, cách Banpur khoảng 24 km, ngày 17/6. Ảnh: AP
Chỉ kịp uống chút nước và dấp nước làm mát mặt, hai người tiếp tục lái xe tới đón một thai phụ chuyển dạ khi nhiệt độ lên tới 43 độ C ở Banpur, thị trấn đông nam Ấn Độ thuộc bang Uttar Pradesh. Ca làm việc 12 tiếng diễn ra giữa mùa hè khắc nghiệt, Naik và Kumar đôi khi nhận được cuộc gọi nhiều gấp đôi bình thường.
Nắng nóng cực đoan đang nhanh chóng biến thành cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng ở Ấn Độ, với hơn 150 người thiệt mạng vào tháng 6.
Những đợt nắng nóng kéo dài là một trong những hậu quả gây chết chóc nhất của tình trạng nóng lên toàn cầu. Chính phủ Ấn Độ ước tính gần 11.000 người chết vì nắng nóng từ đầu thế kỷ 21 tới nay, dù các chuyên gia nhận định con số này chưa chính xác.
Banpur, ngôi làng có 13.000 người, nằm trong khu vực Bundelkhand nghèo đói. Nơi đây khô cằn, nhiều sỏi đá, ít cây cối che phủ để bảo vệ con người tại một trong những vùng nóng nực nhất ở Ấn Độ.
Làng và khu vực lân cận chỉ có hai đội cứu thương, trong đó một nhóm là Naik và Kumar. Họ có nhiệm vụ chở bệnh nhân tới trung tâm y tế do chính quyền điều hành. Chính quyền bang và liên bang tài trợ chi phí cứu thương, khiến nó trở thành cứu cánh miễn phí cho bệnh nhân.
"Đối với tôi, bệnh nhân nào cũng như người nhà. Tôi không quản trời nắng mưa hay bản thân đang đói bụng, luôn sẵn sàng đưa bệnh nhân tới bệnh viện", Naik nói, đầu quấn khăn dấp nước lạnh, nói. "Lái xe giữa thời tiết nóng nực thế này rất vất vả, nhưng không thấm tháp vào đâu so với bệnh nhân đang cần cấp cứu".
Các chuyên gia y tế cho hay cái nóng có thể giết chết người ta một cách từ từ hoặc nhanh chóng. Dileep Mavalankar, cựu giám đốc Viện Y tế Công Ấn Độ Gandhinagar, cho hay người ta có thể đột tử vì sốc nhiệt, trong khi sức khỏe của những người có bệnh nền có thể suy giảm ngày càng nghiêm trọng giữa các đợt nắng nóng kéo dài.
Naik và Kumar ăn trưa dưới bóng cây ở Banpur ngày 17/6. Ảnh: AP
Mavalankar là người đã lập kế hoạch chống tử vong do nắng nóng đầu tiên của Ấn Độ. Ông lên kế hoạch cho thành phố Ahmedabad năm 2013, ba năm sau khi hơn 1.300 người chết vì một đợt nắng nóng ở đây. Kế hoạch đưa ra hướng dẫn về cảnh báo khi nhiệt độ từ 41 độ C trở lên, tuyên truyền cho người lao động ngoài trời, nông dân về các rủi ro phải đối mặt, cung cấp nguồn lực cho các trung tâm y tế địa phương và bệnh viện.
"Khi bão lũ xảy ra, ai cũng trong tình trạng cảnh giác, họ hành động ngay lập tức nhưng khi có nắng nóng cực đoan, rất ít người nhận thức được hoặc có hành động đối phó", ông nói. "Cần thực thi chiến dịch truyền thông. Chính quyền địa phương nên khuyến nghị người dân ở trong nhà, bệnh viện cần sẵn sàng ứng phó số ca bệnh liên quan nắng nóng".
Aditya Valiathan Pillai, chuyên gia của Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở New Delhi, đang nghiên cứu về mức độ sẵn sàng ứng phó tình hình thời tiết cực đoan ở Ấn Độ. Ông nhận định cần chuẩn bị sẵn kịch bản đối phó, như thiết lập các điểm giúp người dân tránh nóng hay hỗ trợ y tế để hạn chế số ca tử vong.
Các chuyên gia khí hậu nhận định nắng nóng sẽ luôn xảy ra và Ấn Độ cần chuẩn bị tốt hơn để đối phó với hậu quả của chúng. Tuy nhiên, với những vùng nghèo như Banpur, có thể không thực hiện được kế hoạch.
"Nhóm bị ảnh hưởng là những người dễ bị tổn thương do thiếu nguồn lực và cơ sở hạ tầng", Anjal Prakash, giám đốc nghiên cứu Học viện Kinh doanh Ấn Độ tại Hyderabad, tác giả của một số báo cáo khí hậu của Liên Hợp Quốc, nói.
"Cần thực hiện ngay lập tức việc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, các chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng về nguy cơ liên quan tới nắng nóng, cung cấp cơ sở y tế, hỗ trợ các nhóm dân cư dễ tổn thương", ông nói.
Bệnh nhân nhập viện vì say nắng ở Banpur ngày 17/6. Ảnh: AP
Tại Banpur, nhân viên y tế Kumar và một số người ngồi ở khu vực sảnh chờ. Ở đây chỉ có một chiếc quạt cũ hoạt động, anh thường xuyên đổ mồ hôi trước khi ngày làm việc bắt đầu. Kumar cho hay xe cứu thương có điều hòa nhưng "không sá gì với nhiệt độ bên ngoài".
Anh và Naik thường bỏ bữa trưa. Khi có thời gian, họ tìm một bóng râm ngồi ăn. Lương của mỗi người là hơn 150 USD/tháng, hầu như không đủ nuôi gia đình do vật giá ngày càng tăng. Naik có ba con nhỏ, còn Kumar gửi hầu hết tiền lương về cho vợ và bố mẹ, những người sống cách đó 350 km.
Bất chấp khó khăn, họ vẫn nỗ lực hết sức. "Tôi rất tự hào về công việc của mình", Kumar nói. "Bệnh nhân càng nguy kịch, thử thách càng lớn. Tôi rất hạnh phúc vì có thể cứu giúp nhiều người".
Hồng Hạnh (Theo AP)
