Mảnh vỡ UAV Geran-2 ở Ukraine cho thấy Nga đã cải tiến khung thân và hệ thống điện tử của dòng Shahed-136 Iran, nhằm tăng tốc sản xuất và giảm giá thành.
Phát ngôn viên Nhà Trắng John Kirby hồi tháng 6 nói rằng Mỹ có thông tin Nga đang nhận vật liệu cần thiết từ Iran để xây dựng nhà máy sản xuất máy bay không người lái (UAV) tự sát Shahed-136/131, thêm rằng cơ sở này có thể hoạt động vào đầu năm tới. Iran cũng xác nhận đã chuyển nhiều UAV Shahed cho Nga trước khi chiến sự Ukraine bùng phát.
Tuy nhiên, báo cáo được Tổ chức Nghiên cứu Vũ khí Xung đột (CAR) có trụ sở tại Anh công bố hôm 11/8 cho thấy Nga đã sao chép, cải tiến thành công mẫu Shahed và bắt đầu tự sản xuất phiên bản Geran-2 nội địa. Dây chuyền chế tạo Geran-2 dường như đã hoạt động từ tháng 3, sớm hơn một năm so với nhận định của phương Tây, và loại phi cơ này đang tham gia nhiều đợt tập kích mục tiêu tại Ukraine.
Nhóm nghiên cứu của CAR đã xem xét kết cấu khung thân và thiết bị điện tử của hai chiếc Geran-2 thu được sau các cuộc tập kích nhằm vào đông nam Ukraine cuối tháng 7 và nhận thấy chúng có nhiều khác biệt so với nguyên bản Shahed-136.
Ăng-ten định vị vệ tinh trên Shahed-136 (trái) và Geran-2. Ảnh: CAR
Theo đó, Geran-2 ứng dụng nguyên lý vận hành tương đồng với dòng Shahed, nhưng thiết kế được đơn giản hóa. Điểm tương đồng dễ nhận thấy nhất giữa Geran-2 với Shahed-136 là hệ thống định vị vệ tinh B-105, với chức năng tương tự các thiết bị gắn trên UAV Iran.
Tổ hợp điều khiển bay B-101 của Geran-2 cũng kết hợp cụm định vị quán tính với máy tính dẫn đường, đảm nhận những nhiệm vụ đòi hỏi nhiều bộ phận độc lập trên Shahed, nhóm chuyên gia của CAR đánh giá.
Tuy nhiên, Nga đã kết hợp nhiều bộ phận sao chép từ mẫu Shahed với những thiết bị nội địa, từng được thử lửa trong thực chiến trên các hệ thống vũ khí khác, báo cáo có đoạn.
Mẫu Shahed-136/131 trang bị cụm 4 ăng-ten cố định trên chân đế nằm ngoài thân, kèm theo một ăng-ten vận hành độc lập. Nó được kết nối với hệ thống định vị vệ tinh, nhưng đặt ở vị trí tách biệt.
Trong khi đó, 4 ăng-ten chính của Geran-2 được tích hợp với mô-đun định vị vệ tinh Kometa, thuộc tổ hợp dẫn đường B-105, nằm ẩn trong khung thân.
Tổ hợp Kometa từng được sử dụng trên những dòng UAV trinh sát được Nga triển khai ở Ukraine như Orland-10 và Forpost-P, cũng như bộ dẫn đường UMPK lắp trên bom thông thường để tăng độ chính xác cho đòn không kích tầm xa. Nhà sản xuất cho biết các chip bán dẫn trên Kometa có khả năng "phát hiện tín hiệu gây nhiễu và tác chiến điện tử tiên tiến".
Mô-đun định vị vệ tinh Kometa được Nga trang bị cho nhieuf tổ hợp vũ khí dẫn đường. Ảnh: CAR
Cụm dẫn đường quán tính cho phép Geran-2 tính toán vị trí của nó mà không cần tín hiệu vệ tinh, bảo đảm khả năng hoạt động trong môi trường bị gây nhiễu mạnh hoặc không có sóng định vị.
"Khung thân Geran-2 gồm vỏ bằng sợi thủy tinh được gia cố bằng các tấm sợi carbon đan chéo. Chúng không có cấu trúc dạng tổ ong nhiều lớp trên dòng Shahed-136 do Iran sản xuất", nhóm nghiên cứu cho hay.
Họ cũng phát hiện hơn 100 linh kiện trong UAV Geran-2 được sản xuất bởi 22 công ty từ 7 quốc gia, trong đó có Nga, Trung Quốc, Mỹ và Thụy Sĩ. Đây nhiều khả năng là các linh kiện lưỡng dụng được các công ty này bán cho đối tác ở nước thứ ba, sau đó được Nga nhập lại để lách lệnh trừng phạt phương Tây.
"UAV tự sát Shahed đóng vai trò trung tâm trong chiến dịch của Nga tại Ukraine. Sự xuất hiện của phiên bản Geran-2 nội địa cho thấy Nga có nhiều cách để duy trì đà không kích hiện nay. Moskva đủ khả năng tăng sản lượng và rút ngắn thời gian chế tạo Geran-2 để đáp ứng nhu cầu trong chiến dịch tại Ukraine", báo cáo của CAR có đoạn.
UAV tự sát được thiết kế để dùng một lần trong đòn tập kích vào phía sau phòng tuyến đối phương. Không giống UAV cỡ lớn truyền thống có thể phóng tên lửa, thả bom rồi quay về căn cứ sau khi tập kích, UAV tự sát chỉ tung một đòn tấn công duy nhất.
Nguyên mẫu Shahed-136 có thể tập kích mục tiêu ở khoảng cách 2.000-2.500 km, mang theo đầu đạn nặng 40 kg với tốc độ bay tối đa 185 km/h. Loại vũ khí này có kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ và dễ dàng triển khai. Chúng rất khó bị các hệ thống radar và cảm biến phát hiện, tạo ra thách thức rất lớn với lưới phòng không Ukraine.
Tổng thống Volodymyr Zelensky hồi đầu tháng nói rằng Nga đã sử dụng gần 2.000 UAV tự sát kiểu Shahed để tấn công Ukraine kể từ tháng 9/2022.
Khung thân Shahed-136 (trái) và Geran-2 thu được tại Ukraine. Ảnh: CAR
Mỹ và đồng minh đã áp đặt nhiều biện pháp cấm vận để ngăn Nga tiếp cận thiết bị điện tử nước ngoài, nhưng dường như không chặn được nguồn cung của Moskva. "Chúng tôi phát hiện nhiều linh kiện được chế tạo sau tháng 2/2022, dẫn đến những câu hỏi về hiệu quả của biện pháp kiểm soát xuất khẩu mà phương Tây áp dụng", Damien Spleeters, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, cảnh báo.
Samuel Bendett, chuyên gia về UAV tại Trung tâm Phân tích Hải quân có trụ sở tại Mỹ, nói rằng giới quân sự phương Tây đã theo dõi sát sao suốt gần một năm qua để xác định liệu Nga có khả năng tự chế tạo UAV tự sát hay không.
"Thực tế là họ đã có dây chuyền nội địa và tự thay đổi thiết kế nhằm đáp ứng nhu cầu riêng. Mục tiêu cao nhất của Moskva là duy trì số lượng UAV Geran-2 để tập kích, cũng như tăng hiệu quả tác chiến và giảm giá thành chế tạo của chúng", ông nói.
Vũ Anh (Theo Straits Times)
