Mỹ từng nhiều lần trì hoãn tấn công Houthi để tránh leo thang căng thẳng, nhưng mọi thứ thay đổi khi ông Biden họp với đội ngũ an ninh quốc gia ngày 1/1.
Sáng đầu tiên của năm mới 2024, Tổng thống Joe Biden đang đi nghỉ ở đảo St. Croix thì các cố vấn an ninh quốc gia thông báo với ông tin tức quan trọng. Lực lượng Houthi được Iran hậu thuẫn ở Yemen vừa tiến hành một cuộc tấn công nhằm vào tàu hàng trên Biển Đỏ, sau nhiều tuần liên tiếp tiến hành các cuộc tập kích quấy rối trên tuyến hàng hải quan trọng này.
Những cuộc tập kích như vậy của Houthi đã khiến Tổng thống Biden đứng trước áp lực phải có động thái quân sự răn đe. Quân đội Mỹ từng đưa ra những phương án phản ứng mạnh mẽ hơn ngay từ tuần đầu tiên của tháng 12/2023, nhưng lúc bấy giờ, các quan chức cấp cao chính quyền đều nhất trí rằng tấn công trực tiếp Houthi không phải giải pháp tốt nhất.
Các quan chức Mỹ lo ngại việc tấn công Houthi sẽ kích động Iran phản ứng và có nguy cơ biến cuộc chiến Israel - Hamas thành xung đột khu vực. Houthi tuyên bố nhắm mục tiêu vào tàu hàng trên Biển Đỏ nhằm thể hiện ủng hộ đối với Hamas.
Nhưng trong cuộc họp ngày 1/1, Tổng thống Biden đã sẵn sàng thảo luận về khả năng hành động quân sự, bằng cách đưa ra chỉ đạo trên hai khía cạnh.
Về mặt ngoại giao, ông yêu cầu các trợ lý thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa để Liên Hợp Quốc nhất trí một nghị quyết lên án những cuộc tấn công của Houthi. Về mặt quân sự, ông ra lệnh cho Lầu Năm Góc lên các phương án khả thi nhằm đáp trả Houthi. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ yêu cầu các cố vấn phát đi cảnh báo cuối cùng với Houthi trước khi thực hiện bất cứ hành động quân sự nào.
Ảnh cắt từ video cho thấy máy bay chuẩn bị cất cánh từ địa điểm không xác định để tham gia chiến dịch của Mỹ và đồng minh nhằm vào lực lượng Houthi ở Yemen ngày 11/1. Ảnh: X/US Central Command
Cuộc họp ngày đầu năm mới đó được coi là nền tảng để Mỹ vạch ra chiến lược ứng phó với Houthi khi tình hình ngày càng tăng nhiệt.
Ngày 3/1, Mỹ và 13 quốc gia khác đưa ra tuyên bố chung, khẳng định lực lượng Houthi sẽ phải gánh chịu toàn bộ hậu quả nếu có thêm bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào tàu hàng. Đây được coi là cảnh báo cuối cùng của Washington với nhóm vũ trang ở Yemen.
Nhưng điều này không thể khiến Houthi chùn bước. Một tuần sau, Houthi phát động cuộc tấn công lớn chưa từng có ở Biển Đỏ với 21 tên lửa, máy bay không người lái (UAV) các loại nhắm vào tàu hàng và cả tàu chiến Mỹ hiện diện trong khu vực.
Lực lượng hải quân Mỹ, Anh bắn hạ toàn bộ số tên lửa, UAV này, nhưng các quan chức Washington coi đây là bước leo thang nguy hiểm và là giọt nước tràn ly thúc đẩy họ hành động.
Việc Tổng thống Biden không ra lệnh tấn công trả đũa Houthi trong hơn một tuần trước đó cho thấy ông vẫn muốn tìm kiếm giải pháp ngoại giao nhằm tránh kéo Mỹ vào một cuộc xung đột khác ở Trung Đông, giới quan sát đánh giá. Nhưng sau cuộc tấn công hôm ông chủ Nhà Trắng cho rằng hành vi gây hấn của Houthi đã vượt quá "lằn ranh đỏ".
Ngay sau vụ tấn công của Houthi hôm 9/1, Tổng thống Biden đã triệu tập cuộc họp khẩn cấp với hội đồng an ninh quốc gia. Tại Nhà Trắng, ông một lần nữa đối diện với các lựa chọn quân sự. Kết thúc cuộc họp, ông Biden quyết định đã đến lúc phải cứng rắn hơn. Ông chỉ thị cho Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin, người đang làm việc từ trong bệnh viện, thực hiện đòn tập kích.
Chiến đấu cơ Mỹ và Anh cùng chiến hạm, tàu ngầm Mỹ đã bắn phá các địa điểm quân sự của Houthi trên khắp Yemen, tập trung vào bãi phóng, kho chứa UAV, tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo.
Theo một nguồn tin am hiểu vấn đề, trong số các tàu tham gia có USS Florida, tàu ngầm mang tên lửa dẫn đường đã khai hỏa tên lửa hành trình Tomahawk. Tiêm kích F/A-18 Super Hornet triển khai từ tàu sân bay USS Dwight D. Eisenhower cũng góp sức trong chiến dịch.
4 tiêm kích Typhoon của không quân Anh đã ném bom dẫn đường Paveway IV để tấn công chính xác vào hai cơ sở triển khai tên lửa, UAV của Houthi.
Tiêm kích Typhoon của Không quân Hoàng gia Anh tham gia cuộc tập kích Houthi ngày 11/1. Ảnh: X/UK Ministry of Defense
"Hành động phòng vệ hôm nay diễn ra sau một chiến dịch ngoại giao sâu rộng và các cuộc tấn công leo thang của lực lượng Houthi nhằm vào tàu hàng", Tổng thống Biden cho hay sau đòn tập kích. "Đây là thông điệp rõ ràng rằng Mỹ và các đối tác sẽ không dung thứ cho những cuộc tấn công nhằm vào nhân viên của chúng tôi hoặc cho phép các thế lực thù địch đe dọa quyền tự do hàng hải tại một trong những tuyến thương mại quan trọng nhất thế giới".
Các quan chức Mỹ và Anh đều nói rằng những cuộc tấn công được lên kế hoạch chi tiết nhằm giảm thiểu rủi ro cho dân thường.
"Dấu hiệu ban đầu cho thấy khả năng đe dọa hoạt động vận chuyển hàng hóa của Houthi đã bị giáng một đòn mạnh mẽ và cam kết của chúng tôi trong việc bảo vệ các tuyến đường biển đã được chứng minh", tuyên bố từ Bộ Quốc phòng Anh nhấn mạnh.
Nhưng Houthi dường như đã chuẩn bị trước và đưa các khí tài, UAV, tên lửa xuống hầm chứa nhằm tránh thiệt hại nặng. Nhóm này cho hay 73 đòn tập kích của Mỹ và Anh chỉ khiến 5 thành viên của nhóm thiệt mạng, 6 người bị thương. Houthi cũng tuyên bố sẽ đáp trả đòn tấn công này, nhưng không nêu chi tiết.
Hình ảnh được cho là các vụ nổ ở tỉnh Saada, phía bắc thủ đô Sanaa, ngày 12/1 sau đòn tập kích của lực lượng Mỹ, Anh nhằm vào Houthi ở Yemen. Ảnh: CNN
Giới chức Mỹ cho biết họ chưa thấy hành động quân sự rõ ràng nào từ Houthi, nhưng đã sẵn sàng cho mọi kịch bản đối phương trả đũa. "Chúng tôi sẽ không ngạc nhiên khi thấy một số phản ứng nào đó", một quan chức chính quyền khẳng định.
Vũ Hoàng (Theo Politico, AFP, Reuters)
