Chiến thắng áp đảo ở Iowa đánh dấu sự trở lại đầy ấn tượng và khẳng định tầm ảnh hưởng không đối thủ của ông Trump trong đảng Cộng hòa.
Lịch sử cho thấy các tổng thống Mỹ một nhiệm kỳ từng thua ở lần tranh cử thứ hai thường khó tạo ra bất ngờ ngay từ vòng sơ bộ. Tuy nhiên, cựu tổng thống Donald Trump đã chứng minh ông có thể thay đổi xu hướng đó.
Trong cuộc họp kín đầu tiên ở bang Iowa ngày 15/1, ông Trump giành 51% phiếu bầu, bỏ xa hai đối thủ tiềm năng Ron DeSantis và Nikki Haley lần lượt 30 và 32 điểm phần trăm, mức cách biệt lớn nhất trong lịch sử vòng sơ bộ ở bang này.
Với chiến thắng áp đảo đó, Trump đã cho thấy ông vẫn thống trị đảng Cộng hòa, dù mới gia nhập chính trường Mỹ 8 năm. "Đêm trọng đại sẽ diễn ra vào tháng 11, khi đó chúng ta sẽ giành lại đất nước", ông Trump nói sau cuộc họp kín ở Iowa.
Đám đông ủng hộ đội mũ có dòng chữ MAGA (Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại) chào đón ông bằng những tiếng hô vang "Trump, Trump, Trump", bên dưới màn hình lớn hiển thị dòng chữ "Trump thắng Iowa".
Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại cuộc mít tinh vận động tranh cử ở Waterloo, Iowa, hồi tháng 12/2023. Ảnh: AFP
Chiến thắng của cựu tổng thống còn ấn tượng hơn vì một lý do khác. Ông vẫn dễ dàng chinh phục cử tri Cộng hòa ở Iowa bất chấp 91 cáo buộc hình sự trong thách thức pháp lý lớn chưa từng có với bất cứ cựu tổng thống Mỹ nào. Ngay sau cuộc họp kín ở Iowa, ông Trump đã xuất hiện tại tòa án ở Manhattan, New York để tham gia phiên xét xử vụ kiện phỉ báng cựu nhà báo Jean Carroll.
Bà Carroll, 80 tuổi, cáo buộc ông Trump có hành động tấn công tình dục khi hai người gặp nhau ở một trung tâm thương mại tại New York năm 1996. Ông Trump phủ nhận, tuyên bố bà Carroll "không phải gu của tôi" và "hoàn toàn dối trá". Bà Carroll sau đó kiện ông Trump vì tội phỉ báng tại tòa án New York và đòi cựu tổng thống phải bồi thường 10 triệu USD.
Cuộc họp kín ở bang Iowa ngày 15/1 diễn ra hơn 3 năm sau ngày đám đông ủng hộ cựu tổng thống xông vào Đồi Capitol để ngăn quốc hội chứng nhận chiến thắng của ông Joe Biden năm 2020, trong vụ bạo loạn chưa từng có tiền lệ trong lịch sử Mỹ.
"Chiến thắng ở Iowa cho thấy đối với nhóm cử tri Cộng hòa trung thành, ông Trump dường như không phải trả bất kỳ giá nào cho cuộc bạo loạn tồi tệ đó", Stephen Collinson, nhà phân tích của CNN, nói.
Collinson thêm rằng việc ông Trump tận dụng thành công những rắc rối pháp lý bủa vây để phác họa bức tranh về "cuộc săn phù thủy" của chính quyền Tổng thống Joe Biden và đảng Dân chủ đã mang tới "siêu năng lực" cho ông. Động lực đó giúp làm mới mối quan hệ giữa ông với cử tri đảng Cộng hòa, trong khi các đối thủ trong đường đua của đảng cũng ngần ngại khai thác chúng vì sợ làm mất lòng cử tri.
"Ông ấy bị điều tra trong nhiều vấn đề. Nếu có điều gì đó thực sự nghiêm trọng, họ chắc chắn đã tìm ra nó từ 4-5 năm trước rồi", John Golnick, cư dân 70 tuổi ở bang Iowa, nói về ông Trump.
Năng lượng tràn đầy là điều mà nhiều người ủng hộ nêu ra khi nói về cựu tổng thống. Trong mắt họ, ông Trump là "chiến binh đẩy lùi các đòn công kích bất công".
"Chúng chỉ là trò lừa gạt của đảng Dân chủ và truyền thông. Tôi không nghĩ bất kỳ cáo buộc nào nhắm vào ông ấy là đúng đắn", David Marshall, người ủng hộ ở bang New Hampshire, nói về những rắc rối pháp lý mà Trump đang đối mặt.
New Hampshire sẽ là bang tiếp theo diễn ra vòng sơ bộ của đảng Cộng hòa theo hình thức bỏ phiếu vào ngày 23/1. Kết quả thăm dò mới nhất của Boston Globe/Suffolk University/NBC-10 Boston chỉ ra cựu tổng thống giành được 50% ủng hộ từ các cử tri sơ bộ đảng Cộng hòa ở bang New Hampshire.
Cựu đại sứ Mỹ Nikki Haley đứng ở vị trí thứ hai với 34% và Thống đốc Florida Ron DeSantis chỉ giành được 5%. Chiến thắng của ông Trump ở Iowa cũng tăng áp lực với họ trong chặng đường dẫn tới đề cử của đảng Cộng hòa.
Kari Lake, người ủng hộ trung thành của Trump và đang tranh cử vào Thượng viện ở bang Arizona, nói trong bữa tiệc chiến thắng của cựu tổng thống ở Iowa rằng các ứng cử viên khác không thể giành chiến thắng và đang thực hiện những chiến dịch "vô ích".
Chiến thắng cách biệt giữa Trump cũng có thể khiến hai đối thủ chính là bà Haley và ông DeSantis suy giảm động lực sau cuộc họp kín ở Iowa, theo giới quan sát.
"Đây không phải cuộc đua giành vị trí thứ hai, mà là cuộc đua tìm người thích hợp nhất. Và tất cả đều thua, ngoại trừ Trump", Scott Jennings, chiến lược gia đảng Cộng hòa, nói. "Đảng Cộng hòa muốn trao cho ông Trump thêm một cơ hội để chứng minh rằng họ đã sai, mọi thứ chỉ là cuộc săn phù thủy và cuộc bầu cử đã bị gian lận. Họ rõ ràng muốn đưa ra một cơ hội nữa và chúng tôi đang thấy điều đó tại các điểm họp kín này".
Iowa chỉ là một bang trong hành trình dài đi đến đề cử của đảng. Phiếu bầu trong cuộc họp kín ở đây chỉ đại diện cho một phần dân số bang. Tuy nhiên, sự thống trị của ông Trump trong khối cử tri nông thôn ở bang này phản ánh nền tảng ủng hộ của ông trên khắp các vùng nông thôn và ngoại ô ở Mỹ, theo Collinson.
Các cuộc thăm dò cho thấy chiến thắng của ông Trump ở bang Iowa có thể nhân rộng ở hầu hết các thành trì của đảng Cộng hòa ở Mỹ. Cuộc thăm dò gần đây nhất của WSJ chỉ ra ông Trump nhận được 71% ủng hộ của cử tri đảng Cộng hòa ở vùng nông thôn trong vòng bầu cử sơ bộ, cao hơn nhiều so với tỷ lệ ủng hộ 59% của cử tri Cộng hòa nói chung.
Trong cuộc bầu cử năm 2016, ông Trump chiến thắng áp đảo bà Hillary Clinton với 60% phiếu bầu tại 2.332 hạt với phần lớn là thị trấn nhỏ và vùng nông thôn nước Mỹ. Trong cuộc bầu cử năm 2020, ông cũng giành được gần 2/3 số phiếu bầu ở vùng nông thôn trên khắp nước Mỹ, nhưng để thua ông Biden ở các bang chiến trường quan trọng.
Người ủng hộ Trump đụng độ cảnh sát và lực lượng an ninh khi xông vào tòa nhà quốc hội ở thủ đô Washington ngày 6/1/2021. Ảnh: AFP
Giới quan sát nhấn mạnh tầm ảnh hưởng của ông Trump trong đảng Cộng hòa dường như khó suy suyển bất chấp cuộc rời Nhà Trắng trong hỗn loạn và những rắc rối pháp lý bủa vây.
"Trump không phải ứng viên, ông ấy là người lãnh đạo một phong trào quốc gia", cựu chủ tịch Hạ viện Mỹ Newt Gingrich nhấn mạnh.
Đối với nhiều cử tri Cộng hòa, ông Trump cũng là người có thể quản lý tốt nền kinh tế, mối quan tâm hàng đầu của họ. Cuộc khảo sát mới nhất của FT-Michigan Ross, thực hiện từ ngày 28/12/2023 đến 2/1, chỉ ra 2/3 cử tri đảng Cộng hòa nói rằng họ tin tưởng ông Trump hơn bất kỳ ứng viên nào khác của đảng trong việc điều hành nền kinh tế Mỹ.
"Hồ sơ của Trump đã nói lên tất cả và tôi nghĩ chúng tôi cần ông ấy trở lại để khôi phục nền kinh tế", Osmund Bud Jermeland, cư dân 65 tuổi ở bang Iowa, cho hay.
Nhà phân tích Collinson cho nhận định chiến thắng của ông Trump ở bang Iowa đã khiến ý tưởng tỷ phú Mỹ trở lại Nhà Trắng ngày càng có khả năng cao hơn.
"Ngoại trừ một số sự kiện không thể lường trước, sự thống trị của ông Trump ở Iowa cho thấy khó khăn cực độ mà bất kỳ đối thủ nào còn lại của ông sẽ đối mặt trong nỗ lực giành tấm vé đề cử của đảng Cộng hòa", Collinson nói.
Thanh Tâm (Theo CNN, NY1, FT, Politico)
