Máy bay cảnh báo sớm Beriev A-50 bay qua Quảng trường Đỏ trong cuộc duyệt binh Ngày Chiến thắng đánh dấu 75 năm chiến thắng trong Thế chiến thứ hai, vào ngày 24/6/2020 tại Moscow, Nga. (Ảnh: Evgeny Biyatov - Host Photo Agency via Getty Images)
Ukraine đặt bẫy phục kích, bắn rơi máy bay A-50 quý giá của Nga như thế nào?
Viên Minh • 29/01/24
Ngày 13/1, máy bay cảnh báo sớm mạnh nhất của Nga là A50 bị bắn hạ trên chiến trường Ukraine, đây có thể là máy bay cảnh báo sớm đầu tiên bị bắn rơi trong lịch sử nhân loại. Công việc chính của máy bay cảnh báo sớm là tiến hành giám sát toàn diện máy bay tên lửa trên chiến trường, khi địch phóng tên lửa đạn đạo tới, nó có thể đóng vai trò cảnh báo sớm và được gọi là máy bay cảnh báo sớm. Về mặt lý thuyết, máy bay cảnh báo sớm ở rất xa mặt trận và khó bị địch bắn hạ. Cho dù Nga mất Su-35 và Su-34 cũng được, tại sao lần này ngay cả máy bay cảnh báo sớm A50 cũng bị Ukraine bắn hạ?
Cái bẫy của Ukraine
Ngày 13/1, Ukraine phát động cuộc tấn công được lên kế hoạch kỹ càng, không quân Ukraine điều động máy bay ném bom Su-24 ném bom căn cứ Không quân Nga trên bán đảo Crimea, nhiều radar của phòng không bị phá hủy.
Nếu Ukraine điều động Su-24, rất có thể sẽ phóng tên lửa hành trình Storm Shadow của Anh. Cho đến nay, tên lửa hành trình Storm Shadow chưa thể phóng từ mặt đất mà chỉ có thể phóng từ trên không bằng máy bay. Tuy nhiên MiG-29 của Ukraine không thể phóng tên lửa hành trình, vì vậy, máy bay ném bom Su-24 đã trở thành máy bay duy nhất có khả năng phóng tên lửa hành trình Storm Shadow.
Vì vậy, dựa trên tin tức này, chúng ta có thể xác nhận rằng thoạt đầu Ukraine đã khai hoả tên lửa hành trình Storm Shadow do Anh hỗ trợ. Nói thêm một chút về tên lửa hành trình Storm Shadow. Nó đã nhiều lần tỏa sáng trong các cuộc chiến trước đây. Ví dụ, trong cuộc tấn công vào cảng Sevastopol ở Crimea năm ngoái, tên lửa Storm Shadow đã bắn trúng một tàu ngầm lớp Kilo đang được bảo trì. Vài tuần sau, Ukraine dùng tên lửa Storm Shadow tấn công bộ tư lệnh hạm đội Biển Đen đang tổ chức một cuộc họp. Đó đều là những cú đòn giáng vô cùng chí mạng vào quân đội Nga khiến Moscow không chỉ thiệt hại vũ khí mà còn mất cả tướng chỉ huy.
Nói cách khác, hệ thống phòng không hiện tại của Nga, dù là S-300, S-400 hay Buk thời Liên Xô, chúng đều không thể đánh chặn tên lửa hành trình Storm Shadow một cách hiệu quả. Làn sóng tấn công đầu tiên của Ukraine đã thành công, bởi vì một số lượng lớn radar phòng không tiền tuyến đã bị phá hủy, điều này dẫn đến một khoảng trống trong lực lượng phòng không của Nga ở khu vực Crimea, gây thiệt hại nặng nề cho Nga. Lúc này, không quân Nga đã phải ra một quyết định quan trọng cho máy bay cảnh báo sớm A-50 cất cánh để bù đắp cho việc thiếu radar phòng không mặt đất.
Ở đây chúng tôi muốn giải thích một chút, tại sao những người đứng đầu lực lượng Không quân Nga lại coi trọng vấn đề này đến vậy. Điều này là do làn sóng tấn công đầu tiên của Ukraine nhắm vào các radar phòng không của Nga, vậy khẳng định còn có bước hành động tiếp theo mới có thể tấn công radar phòng không, nếu không chỉ cần đến thẳng căn cứ địa hoặc bộ tư lệnh của không quân Nga. Vì vậy chúng ta có thể hiểu rằng, khi đó không quân Nga hẳn đã rất lo lắng.
Một máy bay cảnh báo sớm A50U cất cánh và một máy bay chỉ huy trên không IL-22 cất cánh cùng lúc. Ngoài ra, còn có ít nhất 2 chiếc Su-30SM hộ tống máy bay. Tất cả những điều này đều nằm trong kế hoạch của Ukraine và Ukraine đã gài bẫy máy bay cảnh báo sớm của Nga. Ngày 14/1, một chiếc Su-34 trong chiến trường báo cáo rằng hệ thống tác chiến điện tử đã ghi lại tín hiệu truyền radar từ hệ thống S-300 của Ukraine.
Ukraine triển khai hỗn hợp tên lửa phòng không Patriot và tên lửa phòng không S-300 trên tiền tuyến. Ukraine lần đầu tiên kích hoạt radar S-300, sau khi phát hiện ra phương hướng máy bay cảnh báo sớm của Nga, cung cấp cho tên lửa Patriot góc phương vị và tầm bắn của mục tiêu, radar Patriot chỉ mất vài giây để khởi động, nhờ góc phương vị và khoảng cách chính xác, radar của Patriot có thể thu thập dữ liệu mục tiêu và phóng tên lửa.
Khoảng thời gian này là đủ đối với người Ukraine, nhưng lại quá ngắn đối với người Nga, thời gian để radar của Patriot chỉ mất vài giây, khiến Nga không thể phát hiện được vị trí của tên lửa Patriot một cách chính xác, thậm chí không thể đánh giá đây là mối đe dọa. Sau đó, Ukraine phóng tên lửa và đánh trúng mục tiêu, hệ thống S-300 và Patriot ngừng phóng và nhanh chóng chuyển hệ thống để tránh khả năng bị Nga trả đũa.
Máy bay cảnh báo sớm A-50 và máy bay chỉ huy không quân IL-22 của Nga bị tên lửa Patriot bắn trúng ở khoảng cách 90 đến 120 km sau khi cất cánh. Một chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 bốc cháy và lao xuống đầm lầy phía nam Berdyansk của Ukraine khiến toàn bộ phi hành đoàn thiệt mạng. Tên lửa nhắm vào máy bay chỉ huy không quân IL-22 phát nổ ở cự ly ngắn gần mục tiêu, bao phủ toàn bộ máy bay bằng mảnh đạn, trong số 4 thành viên phi hành đoàn, 2 người thiệt mạng và 2 người bị thương. IL-22 đã thực hiện cuộc gọi khẩn cấp để hạ cánh nhưng hai thành viên phi hành đoàn còn lại vẫn cố gắng lái chiếc máy bay bị hư hỏng nặng trở lại sân bay Crimea.
Đây là toàn bộ kế hoạch chính xác do Ukraine dàn dựng để bắn hạ máy bay cảnh báo sớm của Nga.
Chúng tôi sẽ giải thích chỗ tinh xảo của toàn bộ kế hoạch. Ban đầu, tên lửa hành trình Storm Shadow được sử dụng để tấn công các radar của Crimea, điều này để lại khoảng trống trong cảnh báo phòng không tiền tuyến của Nga, buộc Nga phải điều động máy bay cảnh báo sớm của riêng mình. Nhưng sau đó có một vấn đề rất mấu chốt, đó là hiệu suất hoạt động của máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga. E rằng nó không tốt bằng tuyên truyền chính thức của Nga, điều này đòi hỏi máy bay cảnh báo sớm A-50 phải bay sát tiền tuyến, đánh giá từ vị trí vụ tai nạn ở miền nam Ukraine, khoảng cách giữa chiếc máy bay cảnh báo sớm A-50 này và tiền tuyến chỉ khoảng 100 km. Và khoảng cách như vậy chỉ nằm trong tầm bắn của Patriot nên việc bắn hạ chiếc máy bay cảnh báo sớm này cũng không phải là vấn đề.
Nếu đọc báo chí Trung Quốc trước đây, nhiều người thổi phồng về tầm phát hiện của máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga có thể lên tới hơn 400 km. Tuy nhiên, nếu tính năng của máy bay cảnh báo sớm A-50 tốt như vậy thì tại sao nó lại thực hiện nhiệm vụ ở vùng nguy hiểm cách tiền tuyến 100 km? Rõ ràng, hiệu suất thực tế của máy bay cảnh báo sớm Nga có lẽ chưa bằng một nửa so với con số được quảng cáo, khoảng cách phát hiện thực tế có lẽ chỉ từ 100 đến 200 km.
Máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga được phát triển dựa trên máy bay vận tải IL-76, kể từ những năm 1980, tổng cộng hơn 40 chiếc A-50 đã được sản xuất, nhưng tính đến năm 2022, chỉ còn lại khoảng 16 máy bay và chỉ có 9 đến 11 chiếc trong số đó có thể ở trạng thái có thể bay được. Các báo cáo từ cuối năm 2022 cho thấy trong số máy bay còn lại, chỉ có 3 chiếc có đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ. Các máy bay khác đều có vấn đề với cái này hoặc cái kia.
Để làm tê liệt Nga và bảo vệ hệ thống Patriot, Ukraine sử dụng radar S-300 để phát hiện. Là bởi nếu sử dụng radar của Patriot sẽ có hai hậu quả:
Thứ nhất, Không quân Nga cảnh giác hơn, vì bản thân Nga cũng biết điều đó, Patriot là vũ khí phòng không đáng gờm hơn S-300, S-300 có tầm bắn ngắn hơn, ngay cả khi bị radar phát hiện, tên lửa S-300 được Ukraine sử dụng có tầm bắn rất ngắn và không thể gây ra mối đe dọa cho Không quân Nga.
Hậu quả thứ hai có thể xảy ra là nếu radar Patriot được bật quá lâu, có thể bị máy bay cảnh báo sớm thám thính được, tiết lộ vị trí của bản thân, trước khi tấn công máy bay cảnh báo sớm của Nga, đã trở thành mục tiêu tấn công của Nga, như vậy cái được nhiều hơn cái mất.
Khi cuộc chiến đi tới giai đoạn này, nhiều tên lửa trong hệ thống S-300 của Ukraine gần như đã được sử dụng hết, nhưng thiết bị radar vẫn có thể được sử dụng, vì vậy lần này sử dụng radar S-300 rất khéo léo để thám thính, sau khi xác định góc phương vị và khoảng cách, dữ liệu được truyền về Patriot, cho phép Patriot khóa máy bay cảnh báo sớm chỉ trong vài giây. Kế hoạch này chỉ có thể nói là tương đối tuyệt diệu.
Tại sao tên lửa Patriot 2 lại bắn rơi máy bay A-50?
Còn có một vấn đề cuối cùng về toàn bộ sự việc: Máy bay cảnh báo sớm A-50 và máy bay chỉ huy không quân IL-22 của Nga bắn trúng tên lửa nào? Tôi chắc chắn 95% đó là Patriot II, không phải Patriot III hay S-300.
Ukraine hiện đang sử dụng các mẫu S-300 cũ được sản xuất từ thời Liên Xô, chẳng hạn tên lửa 5K55 có tầm bắn chỉ khoảng 50 km, hoàn toàn không có cách nào bắn trúng máy bay cảnh báo sớm.
Đánh giá từ bức ảnh cuối cùng về vết thương của máy bay chỉ huy không quân IL-22, tên lửa bay tới nên sử dụng chế độ tiêu diệt phân mảnh kích nổ tầm ngắn, nói một cách thẳng thắn là khi tên lửa phòng không bay vòng quanh mục tiêu thì nó sẽ phát nổ, nó dùng mảnh vỡ của chính mình để đánh vào vào khung máy bay địch, điều này sẽ để lại nhiều tổn thương trên thân và đuôi máy bay IL-22.
Tên lửa sử dụng kiểu mẫu này là Patriot II, tên lửa Patriot III mới nhất của Mỹ đã thay đổi kiểu thức sát thương và sử dụng động năng sát thương. Động năng sát thương là gì, nghĩa là nếu tôi không đến gần anh và phát nổ, tôi sẽ trực tiếp đâm vào và phá hủy anh hoàn toàn.
Tại sao tên lửa Patriot của Mỹ lại có sự thay đổi như vậy? Điều này là do trong giai đoạn đầu phát triển tên lửa phòng không, rất khó kiểm soát độ chính xác của tên lửa, nếu chọn chế độ đánh chặn động năng, bạn phải bắn trúng mục tiêu của đối phương một cách chính xác mới được, máy bay và tên lửa bay với tốc độ cao và có thể bỏ qua mục tiêu trong nháy mắt. Lúc này, lựa chọn nổ xung quanh mục tiêu có thể tăng diện tích sát thương và tăng khả năng đánh chặn máy bay địch. Công nghệ tên lửa Patriot III của Mỹ đã đủ thành thục, đủ tiên tiến, Hoa Kỳ tự tin đến mức như vậy, sử dụng động năng để tiêu diệt có thể tìm thấy chính xác các mục tiêu bay tốc độ cao và đánh xuyên qua.
Qua sự việc này, chúng ta cũng có thể thấy được ưu nhược điểm của vụ nổ tầm ngắn và động năng sát thương, nếu lần này Ukraine sử dụng Patriot III, với kiểu động năng sát thương và chính xác của Patriot III, khi đó máy bay chỉ huy không quân IL-22 sẽ không thể sống sót trở về căn cứ địa, nó sẽ bị Patriot III cho nổ tung trên không. Mặc dù vụ nổ tầm ngắn có thể gây sát thương trên diện rộng nhưng chúng có thể không gây tử vong chỉ trong một đòn.
Qua sự việc Ukraine săn lùng máy bay cảnh báo sớm A-50 của Nga, chúng ta có thể thấy được vai trò to lớn của vũ khí phương Tây trong cuộc chiến hiện nay ở Ukraine. Bước đi đầu tiên của Ukraine là dụ máy bay cảnh báo sớm xuất kích, sử dụng tên lửa hành trình Storm Shadow do Anh cung cấp, đòn cuối cùng là tên lửa phòng không Patriot do Mỹ cung cấp, hết chiến tích này đến chiến tích khác trên chiến trường Ukraine tiếp tục cho chúng ta thấy, vũ khí của phương Tây có lợi thế mang tính áp đảo tuyệt đối so với vũ khí của Nga.
Theo Epochtimes
Viên Minh biên dịch
