3/2/21
Lần đầu xuất hiện từ khi mãn nhiệm, cựu Tổng thống Donald Trump đẩy sâu thêm chia rẽ trong đảng Cộng hòa, nêu tên từng nghị sĩ đảng này mà ông muốn làm mất chức vào mùa bầu cử.
Ngày 28/2 đánh dấu sự trở lại của ông Trump trên vũ trường chính trị Mỹ, khi ông lần đầu tiên xuất hiện trong một sự kiện chính thức kể từ khi trở thành cựu tổng thống Mỹ. Và ông chứng tỏ quyền lực của mình với đảng Cộng hòa vẫn còn đó.
Đảng Cộng hòa đang trải qua giai đoạn chia rẽ nội bộ, nhưng thách thức đối với đảng này ngày càng lớn khi ông Trump muốn trả đũa chính các nghị sĩ trong đảng, để họ phải mất chức.
Nắm được sự ủng hộ áp đảo trong số cử tri Cộng hòa, ông Trump có nhiều cách để trả đũa các nghị sĩ từng chống mình, chẳng hạn đổ tiền hoặc đi vận động cho chiến dịch của một ứng viên khác, khi nhiệm kỳ của các nghị sĩ đó kết thúc và đến kỳ bầu cử.
Ông Trump soi gương trước khi bước lên sân khấu phát biểu ở CPAC. Ảnh: New York Times.
Lời đe dọa trả thù
Hơn một tháng sau khi mãn nhiệm, và gần bốn tháng sau khi thất bại cuộc bầu cử 2020, ông Trump tiếp tục nhắc lại những bực dọc của mình về kết quả bầu cử.
Cựu tổng thống buộc các nghị sĩ Cộng hòa và giới hoạt động của đảng này tiếp tục tập trung vào tranh cãi kết quả bầu cử (dù không có bằng chứng về gian lận), hoặc công kích các công ty công nghệ đã chặn ông, hoặc quay sang chỉ trích các nghị sĩ dám phản bác mình.
Phát biểu tại Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ (CPAC) hôm 28/2, ông Trump nêu đích danh các nghị sĩ Cộng hòa đã bỏ phiếu kết án ông, gần như một lời đe dọa sẽ trả thù.
“Những người ‘Cộng hòa chỉ trên danh nghĩa’ này sẽ phá hủy đảng Cộng hòa và người lao động Mỹ và sẽ phá hủy chính đất nước chúng ta”, ông Trump phát biểu, vận dụng cách nói ưa thích của mình là gieo rắc nỗi sợ hãi, “nước Mỹ sẽ bị phá hủy”.
Ông Trump chủ ý nhấn mạnh Hạ nghị sĩ Liz Cheney, người quyền lực thứ ba của đảng Cộng hòa trong Hạ viện, và lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Mitch McConnell. Ông Trump nói rằng chính mình đã cứu vãn chiến dịch tranh cử của ông McConnell vào năm ngoái ở bang Kentucky.
Bà Cheney và ông McConnell từng chỉ trích gay gắt ông Trump vì kích động bạo lực ở Điện Capitol ngày 6/1. Bà Cheney thường xuyên nói đảng Cộng hòa nên rời bỏ cựu tổng thống.
Việc ông Trump vẫn nhất quyết không chấp nhận thất bại và đòi trả đũa các lãnh đạo đảng Cộng hòa khiến đảng này không thể tự kiểm điểm và rút kinh nghiệm, như các đảng vừa mất quyền lực vẫn phải làm.
Các thành viên đảng Cộng hòa dự CPAC, hội nghị quan trọng trong năm của giới bảo thủ, cũng không nói nhiều về những diễn biến lớn ở Washington hiện tại, chẳng hạn gói cứu trợ chống dịch trị giá gần 2.000 tỷ USD mà Hạ viện vừa thông qua.
Trong khi đó, ông Trump lại liên tục chỉ trích chính quyền ông Biden, trái với thông lệ là các cựu tổng thống tránh chỉ trích tổng thống kế nhiệm.
Ông nhận được tràng vỗ tay lớn khi tuyên bố sẽ làm các nghị sĩ Cộng hòa bỏ phiếu kết án ông trong phiên xử luận tội bị mất chức. “Hãy làm họ mất chức hết đi”, ông nói.
Sự hào hứng mà thành viên đảng Cộng hòa dành cho ông Trump báo hiệu một sự chống đối lớn đối với ông Biden và đảng Dân chủ, dù đảng này đang kiểm soát cả hai viện Quốc hội.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz của bang Texas, trong phát biểu của mình, ca ngợi sự lãnh đạo của ông Trump đối với đảng Cộng hòa. Ông cho rằng cử tri sẽ hướng chú ý nhiều hơn về nghị trình của ông Biden một khi nghị trình đó rõ nét hơn, và sẽ càng phản đối.
Một người mặc áo có hình ông Trump ở hội nghị CPAC. Ảnh: New York Times.
Đảng Cộng hòa bất an với “Trump 2024”
Ông Trump cũng kêu gọi tài trợ cho hai ủy ban hành động chính trị mà có liên hệ với ông. Ông cũng cố gắng mô tả về “chủ trương Trump”, phác họa ra một trường phái chính trị tập trung vào việc đạt được các thỏa thuận địa chính trị, giới hạn nhập cư, đồng thời kêu gọi “tẩy chay” những người bỏ phiếu kết án ông khỏi đảng Cộng hòa.
Theo New York Times, một hệ quả đáng kể sau hội nghị này là ông Trump, một người thích lôi cuốn sự chú ý nhưng lại bị chặn ở một số mạng xã hội, đang nhận ra là càng đả kích người chống đối trong đảng, ông lại càng được hưởng ứng.
Theo cách nào đó, việc cựu tổng thống xuất hiện ở CPAC như “lịch sử lặp lại”. Ông từng xuất hiện tại hội nghị này 10 năm trước, cũng dùng phát biểu của mình để chê bai một số thành viên đảng Cộng hòa và lên án Trung Quốc.
Đảng Cộng hòa có lẽ thở phào nhẹ nhõm vì ông Trump tuyên bố sẽ không thành lập đảng mới. Nhưng nhiều thành viên Cộng hòa có lẽ vẫn bất an vì ông Trump lại nói bóng gió về lần tranh cử mới, nhất là những người đang muốn sang trang mới, thoát khỏi thời Trump.
“Ai biết được, tôi có thể quyết định đánh bại họ lần thứ ba”, ông Trump nói, khiến khán phòng đứng dậy.
Ông cũng nhắc lại danh sách dài những điều mà ông cho là thành tựu của mình khi giữ chức tổng thống.
Theo trao đổi và thăm dò giản đơn của New York Times với các đại biểu dự CPAC, họ đa phần ủng hộ ông Trump, nhưng vẫn tỏ ra khó xử về khả năng ông Trump tiếp tục tranh cử năm 2024. Các đại biểu vẫn tán thành ông Trump, nhưng không chắc ông Trump nên tiếp tục giữ vai trò lãnh đạo đảng trong ba năm tới.
1/3 số người bảo thủ được New York Times hỏi ý kiến tại hội nghị nói họ không muốn ông Trump tranh cử lại.
Một số ứng viên tổng thống tiềm năng, chẳng hạn Thống đốc Ron DeSantis của bang Florida và Kristi Noem của bang South Dakota, được chào đón nhiệt tình tại hội nghị. Nhưng trước mắt, đường đua bên phía đảng Cộng hòa vẫn đóng băng vì ông Trump.
Đây là tình thế khá đặc biệt đối với đảng Cộng hòa, thường muốn “sang trang” sau khi ứng viên tổng thống của mình thất cử năm 2008 và 2012, để thoát khỏi ảnh hưởng của các ứng viên đó.
Trọng Thuấn
