11/2/2020
Kết thúc chuyến công du 10 ngày qua châu Âu và Trung Đông, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã khiến cả người Thổ Nhĩ Kỳ, người Palestine, lẫn người Pháp bất bình.
Nhưng đó dường như là dụng ý của ông Pompeo, là muốn làm những người hoài nghi ông và Tổng thống Trump phải bực mình, theo Bloomberg.
Bản thân ông Pompeo chưa bao giờ đề cao thông lệ, nghi thức, nên chuyến đi lớn cuối cùng của ngoại trưởng Mỹ dường như muốn “thách thức” những ai từng chỉ trích chính sách đối ngoại “nước Mỹ trên hết” bốn năm qua.
Bloomberg bình luận rằng với chuyến đi này, ông Pompeo dường như đang tính trước về sự nghiệp chính trị “hậu Donald Trump”. Các phát biểu và lập trường của ông Pompeo dường như muốn tạo nền tảng cho tương lai chính trị của chính mình, và muốn khiến việc đối ngoại của ông Biden khó khăn hơn.
“Ông ấy dành hai tháng cuối đương chức để khuấy động cả thế giới”, Shadi Hamid, nhà nghiên cứu cao cấp ở Viện Brookings, nói với Bloomberg. “Nhà ngoại giao trưởng của đất nước lại có chuyến đi kỳ lạ như vậy giữa giai đoạn nhạy cảm”.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo họp với nhóm đàm phán hòa bình của Taliban ở Doha, Qatar ngày 21/11. Ảnh: AP.Chuyến công du gây tranh cãi
Chuyến công du của ông Pompeo bắt đầu
Chuyến công du của ông Pompeo bắt đầu ở Paris. Nhưng trước khi gặp các quan chức chính quyền, ông Pompeo lại gặp phóng viên từ truyền thông cánh hữu, bao gồm tạp chí Valeurs Actuelles vốn bị coi là phân biệt chủng tộc và đang bị công tố viên điều tra.
Sang Thổ Nhĩ Kỳ, ông Pompeo còn đề nghị các bộ trưởng đích thân tới gặp mình ở Istanbul, nơi mà ông gặp người đứng đầu Nhà thờ Chính thống giáo phương Đông - các bộ trưởng đã từ chối. Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ gọi bình luận của ông Pompeo về tự do tôn giáo là “cực kỳ không phù hợp”.
Đến Georgia, ông Pompeo tham gia vào tranh cãi bầu cử ở đây, khi ủng hộ tính chính danh của một chính quyền đã đàn áp người biểu tình đòi hỏi bầu cử lại.
Sự bất bình nhắm vào ông Pompeo lên cao nhất là khi ông tới khu Bờ Tây do Israel chiếm đóng, thăm một cơ sở sản xuất rượu từng đặt tên một loại vang đỏ theo tên ông. Loại rượu này còn đi kèm hashtag #madeinlegality (sản xuất ở phần đất hợp pháp), ý nói đến lập trường của chính quyền Trump công nhận phần đất thuộc về Israel.
Trong các chính quyền trước đây, dù là Cộng hòa hay Dân chủ, việc đi thăm nhà máy rượu thể hiện ủng hộ Israel như vậy sẽ không được phép.
Ngoại trưởng Mỹ đến vùng Golan Heights do Israel kiểm soát, gần biên giới Israel - Syria, ngày 19/11. Ảnh: AP.
Lập luận của quan chức Mỹ
Tuy nhiên, một số quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ bảo vệ cho chuyến công du. Họ nói rằng ngoài các tranh cãi, chuyến đi có nhiều mục đích như tưởng niệm nạn nhân khủng bố ở Pháp, thúc đẩy tự do tôn giáo, và bàn về các hiệp định hòa bình giữa Israel, Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Bahrain.
Họ lập luận rằng chuyến đi đã được sắp xếp từ trước, và việc ngoại trưởng đi công du khi sắp mãn nhiệm là bình thường. Họ phủ nhận ý kiến nói chuyến công du là nhằm thúc đẩy tham vọng cá nhân của ông Pompeo, hay tận dụng cơ hội cuối để phản bác lại những người hoài nghi chính sách “nước Mỹ trên hết” của ông Trump.
Nhưng dù thế nào, một chuyến công du như của ông Pompeo gần như là chưa từng có, Bloomberg bình luận, nhất là giữa lúc ông Trump phủ nhận kết quả bầu cử, còn dịch bệnh ở Mỹ thì đang phá kỷ lục.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron chỉ gặp ông Pompeo vài phút, trong một cuộc “chào xã giao”, sau cuộc gặp giữa ngoại trưởng hai bên. Phía Pháp còn nói rõ cuộc gặp là do ông Pompeo đề nghị.
Trong suốt chuyến đi, ông Pompeo tránh các câu hỏi về quá trình chuyển giao chức tổng thống ở Mỹ. Ông không có cuộc họp báo nào. Ông cũng không có cuộc “ngoại giao công chúng” nào. Bộ Ngoại giao Mỹ lấy lý do dịch Covid-19.
Trọng Thuấn Theo Bloomberg
