Trần Phong | 9/29/22
Công dân Nga đến trung tâm dịch vụ công cộng để nhận mã số cá nhân dành cho người nước ngoài ở thành phố Almaty, Kazakhstan (Ảnh: aljazeera)
Các đồng minh truyền thống của Mát-xcơ-va ở Trung Á đang âm thầm thực hiện các động thái có khả năng làm mất lòng nhà lãnh đạo Nga, theo Aljazera.
Tổng thống Kazakhstan – ông Kassym-Jomart Tokayev, từng phát biểu với câu châm ngôn nổi tiếng: “Mối quan hệ tốt với các nước láng giềng chính là sự bảo đảm an toàn”.
Tuy nhiên, những gì ông đang làm có thể làm căng thẳng nghiêm trọng mối quan hệ của Kazakhstan với nước láng giềng hùng mạnh Nga.
Ông Tokayev đã chỉ thị cho chính phủ của mình giúp đỡ hàng chục nghìn người Nga tràn vào đất nước của ông, vì cuộc huy động quân sự hỗn loạn và quy mô lớn cho cuộc chiến ở Ukraina.
Bộ Nội vụ Kazakhstan cho biết, gần 100.000 người Nga đã tới Kazakhstan kể từ ngày 21 tháng 9, khi Tổng thống Nga Putin tuyên bố điều động.
Ông Tokayev nói: “Phần lớn họ phải ra đi vì tình thế vô vọng. Chúng tôi phải chăm sóc và bảo đảm an toàn cho họ”.
Những người Hồi giáo ở Trung Á là nguồn lao động lớn di cư đến Nga trong nhiều thập niên trước đây. Đã có những báo cáo tiêu cực về chủ nghĩa bài ngoại ở Nga, cũng như những lời phàn nàn về hoạt động của cảnh sát Nga đối với họ.
Ngược lại Trung Á cũng là nơi sinh sống của rất nhiều người dân tộc Nga, những người có cha ông của họ đã từng di cư tới đây vào thời liên bang Xô Viết.
Hôm thứ Hai, Bộ Ngoại giao Kazakhstan cho biết, họ sẽ không công nhận “cuộc trưng cầu dân ý” ở các khu vực Ukraina bị chiếm đóng.
Vào tháng 6 vừa qua, Tổng thống Tokayev đã thản nhiên nói với Tổng thống Nga Putin rằng, chính phủ của ông sẽ không tuân theo Mát-xcơ-va trong việc công nhận “nền độc lập” của các tổ chức ly khai ở Donetsk và Luhansk của Ukraina.
Bộ Nội vụ Kazakhstan cho biết, họ sẽ chỉ dẫn độ những người Nga bị đưa vào danh sách truy nã quốc tế.
Ông Marat Akhmetzhanov, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết: “Việc tìm kiếm người Nga được tiến hành bởi các Văn phòng tuyển quân, là không có căn cứ để dẫn độ”.
Số lượng người Nga đến Kazakhstan đang tăng lên theo từng giờ. Kazakhstan cho phép người Nga đi qua biên giới của mình mà không cần hộ chiếu nước ngoài. Chủ yếu họ đến qua đường biên giới trên đất liền trải dài 7.644 km.
Theo các nhà hoạt động giám sát biên giới, hàng nghìn ô tô và xe buýt đã bị mắc kẹt tại 10 cửa khẩu biên giới, và thời gian chờ đợi tăng lên từ ba giờ thành ba ngày.
Vé máy bay là thứ không thể có được. Các khách sạn, ký túc xá và nhà nghỉ tư nhân ở miền bắc Kazakhstan chật cứng đến mức, chủ một rạp chiếu phim ở thành phố biên giới Oral đã gây xôn xao, khi ông cho những người Nga vô gia cư ngủ miễn phí trong khuôn viên.
Mặc dù Kazakhstan có tỷ lệ dân số gốc Nga lớn nhất ở Trung Á, hầu hết những người mới đến đều coi đây là nơi trú ẩn tạm thời, cho đến khi họ tìm được vé máy bay đến các quốc gia khác.
Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã hạn chế số lượng các hãng hàng không ở Nga, khiến giá vé tăng chóng mặt.
Quan chức phụ trách vấn đề di cư – Aslan Atalykov cho biết: “Khả năng người Nga sử dụng các sân bay của chúng tôi để di dời, là một trong những lý do khiến người nhập cư đến rất đông”.
Trang web Orda.kz đưa tin, trích dẫn dữ liệu của Bộ Nội vụ Kazakhstan, cho biết, hai phần ba trong số 100.000 người mới đến đã rời đi, và chỉ khoảng 8.000 người nhận được mã số thuế cần thiết để mở tài khoản ngân hàng hoặc nhận giấy phép cư trú tạm thời.
Một số người chạy đến Uzbekistan, quốc gia đông dân nhất Trung Á nằm ở phía nam Kazakhstan – và tuyệt vọng tìm kiếm chỗ ở.
Nhưng các nhà chức trách Uzbekistan đã thận trọng hơn nhiều so với người Kazakhstan.
Tổng thống Uzbekistan Shavkat Mirziyoyev không ủng hộ hay phản đối chiến tranh. Ông đã sa thải ngoại trưởng Abdulaziz Komilov, vì hồi tháng 3, ông này từng nói rằng Tashkent không công nhận các tổ chức ly khai. Nhưng cuối cùng, không quốc gia Trung Á nào công nhận các nước cộng hòa nhân dân tự xưng Donetsk và Luhansk.
Sự im lặng của Uzbekistan do lo ngại rằng Nga có thể trục xuất ít nhất hai triệu người di cư lao động Uzbekistan đang làm việc tại nước này.
Điện Kremlin thường dùng đến việc giam giữ và trục xuất hàng loạt người di cư lao động từ các quốc gia thuộc Liên Xô cũ, như một công cụ để gây sức ép với chính phủ của họ.
Các quan chức phụ trách di cư Kyrgyzstan không báo cáo số lượng người Nga nhập cảnh vào quốc gia của họ sau ngày 21 tháng 9, nhưng một nhóm có tên ‘Chào mừng đến với Kyrgyzstan’ trên Telegram, có số thành viên tăng lên nhanh chóng và tự hào có hàng nghìn thành viên.
