McDonald chấm dứt sự ảnh hưởng tại Nga sau 32 năm
Ngọc Phương Linh,DNKT (TH) Thứ bảy, 21/5/2022
Sau hơn 2 tháng đóng cửa, McDonald, thương hiệu đồ ăn nhanh biểu tượng của Mỹ, chấp nhận chịu lỗ để rời khỏi thị trường Nga.
Theo CNBC, tháng 1/1990, McDonald chính thức mở chi nhánh đầu tiên ở Liên Xô cũ, trở thành một trong số ít công ty phương Tây vượt qua Bức màn Sắt. Ngay từ 4 giờ sáng, một số người Nga đã bắt đầu xếp hàng dưới cái lạnh cóng của mùa đông để chờ đợi thời khắc mở cửa.
Lúc đó, một bữa ăn tại McDonald tiêu tốn nửa ngày lương trung bình. Tuy nhiên, sự mới mẻ của thứ thực phẩm phương Tây vẫn thu hút lượng lớn người dân Nga.
Chỉ vài giờ, McDonald đã phải dừng phục vụ do quá tải. Tính riêng trong ngày khai trương, các chi nhánh của chuỗi đồ ăn nhanh đã phục vụ khoảng 30.000 khách hàng.
Biểu tượng của sự mở cửa
32 năm kể từ đó, sự xuất hiện của các thương hiệu phương Tây đã quá phổ biến tại Nga. Dẫu vậy, sau khi Nga tấn công xâm lược Ukraine đã thổi bùng lên làn sóng tháo chạy khỏi thị trường của nhiều công ty, thương hiệu nước ngoài, trong đó có McDonald.
Đầu tháng 3, McDonald thông báo đóng cửa hơn 800 nhà hàng trước khi quyết định rút hoàn toàn khỏi thị trường Nga vào tuần này.
“Sự kiện này mang tính biểu tượng rất lớn. Việc McDonalds xuất hiện tại Liên Xô là tín hiệu ngầm cho thấy quốc gia này khi ấy đang mở cửa để kinh doanh. Song, việc công ty rời khỏi Nga lúc này cũng là tín hiệu cho thấy các doanh nghiệp không muốn tham gia nữa”, Bakhti Nishanov, chuyên gia tại Eurasia, cho biết.
Người Nga xếp hàng dài tại cửa hàng McDonald đầu tiên tại Quảng trưởng Pushkin vào năm 1990. Ảnh: AFP.
Về mặt kinh tế, sự ra đi của McDonald đã để lại 62.000 nhân viên thất nghiệp trên khắp nước Nga. Với hàng trăm công ty nước ngoài đã rời khỏi đất nước, số lượng lao động thất nghiệp có thể lên đến hàng trăm nghìn người.
Chuỗi cửa hàng bánh mỳ kẹp thịt giờ đây chuyển sang thanh lý mảng kinh doanh tại Nga, bao gồm khoảng 847 nhà hàng.
“Cuộc khủng hoảng nhân đạo xảy ra ở Ukraine và môi trường hoạt động khó lường sắp tới khiến McDonald kết luận rằng việc tiếp tục sở hữu doanh nghiệp ở Nga không thể duy trì lâu hơn, cũng như không phù hợp với các giá trị của công ty”, McDonald thông báo.
Chris Kempczinski - CEO công ty - cho biết đây là quyết định khó khăn, đồng thời bày tỏ sự tự hào với tất cả nhân viên đang làm việc tại Nga. Để bù đắp, McDonald sẽ tiếp tục trả lương cho đến khi thủ tục bán mảng kinh doanh hoàn tất.
McDonald ước tính việc rút khỏi thị trường Nga gây thiệt hại 1,2-1,4 tỷ USD. Việc đóng cửa các nhà hàng trong vài tuần đầu tiên đã ảnh hưởng đáng kể đến doanh thu, tiêu tốn 127 triệu USD trong quý trước.
Ảnh hưởng chính trị
Ngoài Nga, McDonald còn sở hữu 108 nhà hàng ở Ukraine. Tổng hoạt động kinh doanh ở cả hai đất nước chiếm khoảng 9% doanh thu của công ty trong năm 2021.
McDonald's có 39.000 nhà hàng tại hơn 100 quốc gia. Doanh nghiệp này đã đầu tư hàng tỷ USD cho việc kinh doanh tại Nga từ tháng 1/1990.
Tricia Starks, Giáo sư lịch sử tại Đại học Arkansas đánh giá về mặt chính trị, sự xuất hiện của McDonald đã đưa thói quen tiêu dùng của người Mỹ vào Nga giữa bối cảnh Chiến tranh Lạnh. Một số thương hiệu khác đảm nhận vai trò này còn có Pepsi (xuất hiện năm 1972) và Marlboro (xuất hiện vào năm 1976).
Tuy nhiên, khác Pepsi hay Marlboro, McDonald là một trải nghiệm hoàn toàn xa lạ với người Nga. Sự mới mẻ trong cung cách phục vụ và sản phẩm có chất lượng ổn định chính là cú sốc văn hóa.
“Khi bạn dùng xong bữa, một nhân viên sẽ đến và dọn sạch vào thùng rác. Do đó, cửa hàng ở Quảng trường Pushkin vẫn được giữ sạch sẽ bất chấp việc phải tiếp đón hàng nghìn người mỗi ngày. Dịch vụ là một sản phẩm phụ của McDonald”, Starks nói.
Đầu tháng 3, McDonald's thông báo sẽ tạm thời đóng cửa các chi nhánh tại Nga, đồng thời cho rằng hoạt động kinh doanh bình thường là không thể do cuộc khủng hoảng Ukraine. Lương của khoảng 60.000 nhân viên vẫn tiếp tục được trả, nhưng hiện giờ quyết định được đưa ra là "rút lui hoàn toàn" sau khi đóng cửa tạm thời trong vòng 2 tháng.
McDonald's đã thông báo trong một thông cáo báo chí cùng ngày rằng, "họ sẽ rút khỏi thị trường Nga, nơi họ đã hoạt động hơn 30 năm", và rằng "họ đã bắt đầu quá trình bán lại các cửa hàng của mình ở Nga." Họ giải thích: “Do tương lai khó tiên lượng do cuộc khủng hoảng Ukraine gây ra, chúng tôi đã đi đến kết luận rằng việc tiếp tục kinh doanh ở Nga là điều không nên và không phù hợp với các giá trị của McDonald’s”.
Được biết, McDonald's đã mở cửa hàng đầu tiên tại Quảng trường Pushkin ở Moscow vào tháng 1/1990, trong làn sóng cải cách và mở cửa. Vào thời điểm đó, McDonald's được coi là biểu tượng của nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa và toàn cầu hóa đang tràn vào nước Nga. Theo tờ Bưu điện Washington (WP), vào ngày cửa hàng đầu tiên ở Moscow khai trương, những người dân đã xếp thành một hàng dài khoảng 450 mét trước cửa hàng chỉ để được thử món bánh hamburger. Thậm chí, có một đoạn quảng cáo trên truyền hình rằng: “Nếu bạn không thể đến Mỹ, hãy đến với McDonald's ở Moscow”.
Trong suốt thời gian đó, McDonald's đã tuyển dụng hơn 62.000 người ở Nga và có 100.000 nhà thầu phụ. McDonald's đồng thời là công ty đóng thuế lớn nhất trong lĩnh vực phục vụ ăn uống đại chúng của Nga, chiếm 25% tổng doanh thu thuế trong lĩnh vực nhà hàng.
Hiện nay, McDonald's có kế hoạch bán tất cả 847 cửa hàng ở Nga cho các doanh nhân địa phương. Tuy nhiên, các doanh nghiệp mới không thể sử dụng nhãn hiệu hoặc biểu tượng của McDonald's. Theo TASS, dẫn lời một quan chức của chuỗi McDonald's, các cửa hàng McDonald's sẽ mở cửa trở lại với thương hiệu mới, và đội ngũ nhân viên, nhà cung cấp và thực đơn hiện tại sẽ được duy trì.