Hải Linh Thứ bảy, 28/1/2023
Đơn vị thực thi pháp luật chuyên biệt SCORPION - nơi phụ trách 5 sĩ quan tham gia vụ đánh đập người da đen Tyre Nichols - đang trở thành tâm điểm chú ý.
5 sĩ quan cảnh sát bị truy tố sau cái chết của Tyre Nichols. Ảnh: Sở cảnh sát Memphis.
Trong thập kỷ qua, cảnh sát thành phố Memphis từng gây ra một số bê bối, song họ hầu như chưa bao giờ đối mặt với sự phản đối trên diện rộng, theo New York Times.
Điều này có thể xuất phát từ sự khác biệt trong chiến thuật hoạt động của cảnh sát Memphis so với các thành phố khác như New York hay Ferguson, và truyền thống bầu cảnh sát trưởng là người da đen. Memphis cũng là thành phố có tỷ lệ giết người cao nhất cả nước, do đó cảnh sát thường nhận được nhiều sự ủng hộ tại đây.
Tuy nhiên, điều đó đã thay đổi sau cái chết của Tyre Nichols - tài xế da đen bị 5 sĩ quan cảnh sát chặn xe và đánh đập dã man hôm 7/1 vì nghi ngờ lái xe bất cẩn.
Memphis hiện là điểm nóng trong cuộc tranh luận trên khắp nước Mỹ về hoạt động trị an, đặc biệt là đơn vị thực thi pháp luật chuyên biệt SCORPION - nơi phụ trách 5 sĩ quan liên quan đến vụ đánh đập.
Cảnh sát trưởng thành phố Memphis Cerelyn Davis cho biết bà đã đình chỉ hoạt động của đơn vị SCORPION, đồng thời đề nghị Hiệp hội Cảnh sát trưởng Quốc tế và Bộ Tư pháp Mỹ kiểm tra hoạt động của tất cả đơn vị, theo Washington Post.
Thành tích nhiều hơn sai lầm?
Đơn vị SCORPION gồm 40 sĩ quan, bắt đầu hoạt động từ cuối năm 2021, được mô phỏng theo các đội chống tội phạm thường xuất hiện ở nhiều thành phố lớn.
Đơn vị này có nhiệm vụ tuần tra các khu dân cư được coi là có nhiều tội phạm trên những chiếc ôtô không biển số, nhằm tìm kiếm thành viên băng đảng hoặc dấu hiệu phạm tội.
Người biểu tình đập vỡ kính xe cảnh sát trong đám đông ở New York vào ngày 27/1, sau khi cảnh sát Memphis công bố đoạn video ghi lại cảnh Tyre Nichols bị đánh đập. Ảnh: Reuters.
Tại Memphis, các quan chức thành phố đặt nhiều kỳ vọng vào đơn vị SCORPION. Khi giới thiệu lực lượng này vào tháng 1/2022, thị trưởng Memphis cho biết đây là “đơn vị trấn áp tội phạm” tập trung vào các vụ cướp xe, giết người và cướp của.
Trong những tháng đầu tiên, đơn vị SCORPION đã thực hiện hàng trăm vụ bắt giữ, thu giữ hơn 250 vũ khí và 100.000 USD tiền mặt.
Ngay cả sau cái chết của Nichols, thị trưởng thành phố vẫn công khai ghi nhận đơn vị SCORPION đã giúp giảm nhẹ tỷ lệ giết người của thành phố trong năm 2022.
Cảnh sát trưởng Davis cũng tin rằng đơn vị này đã hoạt động hiệu quả với nhiệm vụ giảm thiểu tội phạm, khẳng định họ đã làm được nhiều việc tốt hơn là gây hại trong 14 tháng qua.
“Đơn vị này đã làm việc rất chăm chỉ và giờ họ đang ở dưới một đám mây đen. Mọi người đang muốn vứt bỏ cả những thứ đáng giá vì một vài sai lầm”, bà nói.
Bà Davis cũng cho biết đơn vị đã bắt giữ tổng hơn 2.000 tội phạm bạo lực và thu hồi 800 khẩu súng bất hợp pháp, góp phần khiến số vụ giết người và tội phạm bạo lực trong thành phố giảm lần đầu tiên sau 4 năm.
“Mục đích là tăng khả năng hiện diện, giúp các cộng đồng thoát khỏi tình trạng bạo lực súng đạn. Họ đã làm việc hiệu quả và chúng tôi đã thành công rực rỡ. (Song) tôi cho rằng nhóm (5 sĩ quan) đã ‘đi chệch đường ray’ vào đêm đó”, bà Davis nhấn mạnh.
Mất lòng tin
Trên trang thảo luận về việc xây dựng lòng tin giữa người dân và cơ quan thực thi pháp luật, cảnh sát Memphis đã liệt kê một danh sách quy định giảm thiểu các vụ giết người của cảnh sát, yêu cầu “không sử dụng vũ lực” khi có thể và ngăn chặn hành vi bạo lực quá mức của đồng nghiệp trong mọi trường hợp.
Tuy nhiên, theo luật sư của gia đình Nichols, ông Ben Crump, trước vụ đánh đập tài xế 29 tuổi này, các sĩ quan thuộc đơn vị SCORPION đã sử dụng vũ lực quá mức trong nhiều vụ việc khác.
“Người dân đã liên hệ với chúng tôi và gia đình về những gì xảy ra với họ. Chúng tôi tin rằng điều này đã lặp lại nhiều lần và không được kiểm soát (đúng mức)”, ông nói.
Washington Post đã yêu cầu cảnh sát thành phố tiết lộ các khiếu nại hoặc hành động kỷ luật chưa được công khai đối với đơn vị này.
Người biểu tình ở New York đòi lại công bằng cho Tyre Nichols. Ảnh: Reuters.
Vào ngày 27/1, ông Crump và luật sư Antonio Romanucci đại diện cho gia đình Nichols đã kêu gọi giải tán đơn vị SCORPION và kiểm tra các đơn vị tương tự trên toàn quốc.
“Đơn vị SCORPION này được thành lập dưới chiêu bài chống tội phạm”, ông Romanucci nói. Ý định tốt, (nhưng) kết quả cuối cùng là thất bại”.
Ông Earle Fisher, mục sư và là nhà hoạt động cộng đồng ở Memphis, cũng cho biết: “Thị trưởng và cảnh sát trưởng đã thành lập đơn vị này vào mùa thu năm 2021. Chỉ chưa đầy một năm rưỡi trôi qua, họ đã khiến một người thiệt mạng”.
“Đó không chỉ là ‘con sâu làm rầu nồi canh’. 5 người là đại diện cho một hệ thống”, ông chỉ trích, đồng thời nhấn mạnh toàn bộ hệ thống cảnh sát cần cải cách mạnh mẽ.
Trong khi đó, biểu tình nổ ra tại nhiều thành phố trên khắp nước Mỹ từ Memphis đến New York, cũng như Sacramento, Los Angeles, Atlanta, Philadelphia và Seattle hôm 27/1, sau khi video 5 cảnh sát hành hung Tyre Nichols được công bố.
Ở Portland, các thành viên nhóm ANTIFA đang lên kế hoạch cho một “cuối tuần rất dài”, theo tin nhắn được chia sẻ bởi Andy Ngo.
Một thông điệp trong cuộc biểu tình của nhóm này về cái chết của Nichols đề cập đến “cơn thịnh nộ không thể ngăn cản”. “Cảnh sát nên sợ chúng tôi. Chúng tôi đã quá im lặng. Quá yên bình. Quá thụ động. Những ngọn lửa cần phải bùng cháy”.
