4/9/25
AUSTRALIAJo Nemeth, 56 tuổi, sống không cần tiền khi ở nhờ nhà bạn, tự trồng thực phẩm, tạo dựng hệ thống cho đi miễn phí, làm tình nguyện... suốt 10 năm qua
Jo Nemeth làm tình nguyện tại vườn cộng đồng Lismore. Ảnh: The Guardian
Năm 2015, Jo Nemeth, sống ở New South Wales, nghỉ việc và trao số tiền cuối cùng cho con gái 18 tuổi Amy, đồng thời đóng tài khoản ngân hàng. Lúc đó, Jo 46 tuổi, có một công việc tốt và người bạn đời mà cô yêu. "Nhưng tôi thực sự không hạnh phúc. Tôi ngày càng cảm thấy tuyệt vọng về hệ thống kinh tế mà chúng ta đang sống và những tác hại mình gây ra cho người khác, cho hành tinh, ngay cả khi tôi cố gắng mua sắm một cách có đạo đức", Jo Nemeth nói.
"Khoảnh khắc bừng sáng" của cuộc đời đến khi cha mẹ, những người nông dân nghỉ hưu, tặng cô cuốn sách về những người có lối sống thay thế. "Khi đọc câu chuyện về một anh chàng chọn cách sống không cần tiền, tôi nghĩ, 'Ôi trời, mình phải làm thế thôi!'". Đó là chuyện kể đến từ cuốn The Moneyless Man: A Year of Freeconomic Living của Mark Boyle, người đã sống không có tiền trong ba năm ở Anh.
Chọn làm theo tấm gương của Mark, điều đầu tiên Nemeth thực hiện là viết ra danh sách những nhu cầu của mình. "Hóa ra đó là một danh sách ngắn vì tôi đã có những thứ như nồi, chảo và bàn chải đánh răng. Tôi phát hiện mình thực sự không cần nhiều thứ để cảm thấy thoải mái. Sau đó, tôi tìm cách đáp ứng nhu cầu cá nhân mà không có bất kỳ tác động tiêu cực nào đến cuộc sống", cô nói.
Với lối sống không cần tiền, Nemeth, hiện 56 tuổi và độc thân, không sở hữu nhà riêng hay bất kỳ tài sản nào. Cô cũng không có được trợ cấp phúc lợi hay bất kỳ khoản tiết kiệm nào. Lúc đầu, thức ăn là mối quan tâm lớn nhất của cô và là nhu cầu dễ thỏa mãn nhất. "Tôi thực sự không lục thùng rác nhiều", cô nói. Người phụ nữ này có đồ ăn nhờ tự trồng thực phẩm và thức ăn thừa do bạn bè cho.
Tiếp theo, Jo thực hiện "nền kinh tế quà tặng", tức là cô luôn cho đi mà không mong đợi nhận lại, nhận đồ từ người khác mà không cảm thấy mình cần đền đáp gì. Cô đã mất thời gian dài để thích nghi. "Nó rất khác với việc đổi chác hoặc giao dịch, bao gồm suy nghĩ theo cách giao dịch tiền tệ: Tôi sẽ cho bạn cái này nếu bạn cho tôi cái kia. Vào những ngày đầu, mọi người sẽ nói: 'Hãy đến và làm điều này cho tôi. Tôi sẽ cho bạn thứ này thứ kia để đổi lại'. Còn tôi sẽ nói: 'Không, tôi sẽ chỉ đến để làm việc và bạn không phải đưa cho tôi bất cứ thứ gì".
Trong ba năm đầu không tiêu tiền, Jo Nemeth sống trong trang trại của một người bạn, nơi cô dựng một túp lều nhỏ từ những vật liệu xây dựng bỏ đi. Sau đó, cô sống trong một chiếc xe ngựa nhỏ màu xanh ở sân sau nhà một người bạn khác mà không có điện. Vào năm 2018, cô chuyển đến sống toàn thời gian tại nhà bạn tên Brodie. Giờ đây, đó là ngôi nhà chung nhiều thế hệ, bao gồm người bạn đời mới của Brodie và một trong những người con trai của cô ấy; vợ chồng Amy và ba đứa con nhỏ.
Thay vì trả tiền thuê nhà, Jo nấu ăn, dọn dẹp, quản lý vườn rau và làm các mặt hàng như xà phòng, bột giặt và thực phẩm lên men để tiết kiệm tiền cho gia đình và giảm dấu chân carbon. Cô nói: "Tôi thích ở nhà và thử đáp ứng nhu cầu mà không cần tiền – giống như trò chơi vậy".
Jo tự chế nước giặt, các dung dịch vệ sinh để không cần tiêu đến tiền. Ảnh: The Guardian
Một thử thách thực sự tới với Jo khi cô cần làm răng trong năm nay. Cô đã tìm cách để trả tiền mà vẫn phù hợp với lối sống của mình. "Tôi lên kế hoạch dạy mọi người cách làm đậu phụ hoặc giấm táo, chia sẻ các kỹ năng, sau đó một người bạn gợi ý rằng tôi nên lập một chiến dịch GoFundMe để tạo quỹ nha khoa và cung cấp các bài học hướng dẫn làm phần thưởng. Đó là những gì tôi sẽ làm", cô nói.
Không tiêu tiền nhưng cuộc sống của Jo vẫn có bóng dáng của công nghệ. Jo có điện thoại (món quà từ một người bạn) nhưng không có gói cước điện thoại hoặc thẻ sim. Cô gọi điện, gửi tin nhắn và email qua mạng wifi của hộ gia đình. Cô cũng sử dụng Facebook – chủ yếu để duyệt qua các nhóm Buy Nothing và để quảng bá cho khu vườn cộng đồng Lismore, nơi cô làm tình nguyện. Nhưng cô không có ô tô mà đi lại bằng xe đạp, đi bộ và đi nhờ xe.
Hiện tại cô sử dụng vật liệu xây dựng tái chế để sửa sang một chỗ nhỏ ở sân sau, nơi dự định dùng để ngủ và dành buổi tối đọc sách dưới ánh nến. "Nó rất nhỏ, chỉ đủ cho một chiếc giường đơn và một ít chỗ đứng, không có điện hoặc nước máy. Tôi muốn kết nối nhiều hơn với thực tế, với những chú chim, vì sao, mặt trời và mưa. Tôi cảm thấy thực sự xa cách khi sống trong một ngôi nhà lớn. Mấy ngày qua vừa có trăng tròn và tôi gần như đã bỏ lỡ nó!", cô nói.
Thay vì trả tiền thuê nhà cho người bạn, Jo Nemeth nấu ăn, dọn dẹp và quản lý vườn rau. Ảnh: The Guardian
Người bạn Brodie - chủ nhà cho Jo ở cùng đồng ý về tác động tích cực của cô đối với gia đình mình, khiến Brodie cảm thấy gia đình đang ở mức sống sung túc. "Tôi coi Jo là người tiên phong. Cô ấy có lập trường cấp tiến này để nêu bật những gì đang diễn ra trên thế giới và tôi thực sự tin rằng sẽ đến lúc tất cả chúng ta phải sống gần giống như cô ấy: đơn giản hơn, ăn thực phẩm được trồng tại địa phương, tự làm mọi thứ và giúp đỡ lẫn nhau", Brodie đúc rút.
Hằng Trần (Theo The Guardian)
