Thứ Tư, 20/08/2025
Hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Nga và người đồng cấp Ukraine cho thấy chính sách đối ngoại của nhà lãnh đạo Mỹ không hề đơn giản mà là một “mê cung” chiến lược.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong một cuộc họp báo tại Nhà Trắng. Ảnh: THX/TTXVN
Theo Wall Street Journal (WSJ) ngày 19/8, hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và người đồng cấp Mỹ Donald Trump tại Alaska, tiếp theo là cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Ukraine Volodymyr Zelensky tại Washington D.C., đã gây xôn xao dư luận thế giới. Các nhà phê bình chỉ trích ông Trump nhượng bộ Nga, nhưng lại bị sốc bởi sự chào đón nồng nhiệt dành cho ông Zelensky. Điều này cho thấy chính sách đối ngoại của Tổng thống Mỹ không hề đơn giản, mà là một mê cung phức tạp của các chiến lược và hành động tưởng chừng mâu thuẫn.
Mối quan hệ phức tạp giữa Mỹ và Nga
WSJ lưu ý, về mặt lịch sử, mối quan hệ Mỹ - Nga không chủ yếu dựa vào kinh tế mà được thúc đẩy bởi địa chính trị, văn hóa và hệ tư tưởng. Sự cạnh tranh với Anh đã đưa hai nước xích lại gần nhau trong cuộc Cách mạng Mỹ. Sau đó, họ lại hợp tác chống lại phát xít Đức trong hai cuộc Chiến tranh thế giới, trước khi trở thành đối thủ trong Chiến tranh Lạnh khi Mỹ phản đối nỗ lực của Liên Xô nhằm "thống trị châu Âu và châu Á".
Ngày nay, địa chính trị giữa hai quốc gia vẫn là chủ đề gây tranh cãi. Tại Washington D.C, giới hoạch định chính sách lưỡng đảng coi Nga là thách thức với an ninh Mỹ thông qua việc đe dọa NATO và châu Âu. Tuy nhiên, một bộ phận nhỏ lại xem Nga là đối trọng tiềm năng với Trung Quốc. Ngược lại, tại Moskva, một số người tin rằng quan hệ tốt hơn với phương Tây có thể giúp Nga cân bằng với sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Về mặt tư tưởng, các nhà lánh đạo Nga và những người Mỹ theo chủ nghĩa tự do thường ở hai thái cực đối lập. Tuy nhiên, một số người Mỹ lại coi Nga là "đồng minh tư tưởng" trong cuộc chiến chống lại sự suy đồi của phương Tây. Những tranh cãi về cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2016 và nỗ lực của các quan chức chính quyền Obama nhằm biến những cáo buộc này thành vũ khí chống lại Tổng thống Trump càng làm cuộc tranh luận của Mỹ về chính sách với Nga thêm phần gay gắt và phân cực.
Địa chính trị trong quan hệ Mỹ - Nga vô cùng phức tạp. Nhiều bình luận của phương Tây về hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga ở Alaska cho rằng chính quyền Trump đang nhượng bộ Nga một cách đáng kể. Nhưng đó có lẽ không phải là cách Moskva nhìn nhận vấn đề khi xét đến chính sách của Mỹ đối với Nga trong bối cảnh toàn cầu. Sự can thiệp gần đây của chính quyền Trump vào tranh chấp Armenia - Azerbaijan là một động thái nhằm vào Nga và vào chiến lược của Điện Kremlin nhằm giành lại ảnh hưởng ở các vùng lãnh thổ do Moskva kiểm soát thời Liên Xô.
Bằng việc triệu tập các nhà lãnh đạo Armenia và Azerbaijan tại Nhà Trắng để phê chuẩn một thỏa thuận có thể chấm dứt khả năng Nga ngăn chặn dòng chảy dầu khí Trung Á đến các thị trường phương Tây, chính quyền Trump đã phá hỏng kế hoạch khôi phục quyền lực của Nga tại khu vực Kavkaz. Hơn nữa, thỏa thuận này có khả năng ảnh hưởng đến vị thế của Moskva trên khắp Trung Á, khu vực từng là một phần của Liên Xô nhưng hiện đang cóảnh hưởng ngày càng lớn của Trung Quốc..
Bài toán Trung Quốc và châu Âu
Theo WSJ, chính sách của Tổng thống Trump cũng liên quan mật thiết đến Trung Quốc. Điện Kremlin đang phân tích những tín hiệu từ Nhà Trắng cho thấy Washington quan tâm đến việc cải thiện quan hệ Mỹ - Trung. Sự ủng hộ của Trung Quốc đối với Nga liên quan đến xung đột ở Ukraine có thể là một "con bài mặc cả" trong các cuộc đàm phán thương mại. Liệu một mối quan hệ tốt hơn giữa Washington và Bắc Kinh có làm giảm sự nhiệt tình của Trung Quốc đối với Nga hay không?
Với các đồng minh châu Âu, Tổng thống Trump đã áp đặt ý chí của mình một cách rõ ràng. Các nhà lãnh đạo châu Âu hết lần này đến lần khác ca ngợi sự lãnh đạo của ông, cho thấy họ hiểu rằng chỉ có cách thuyết phục ông đứng về phía họ mới có thể tác động đến tình hình.
Ví dụ, sau cuộc họp với Tổng thống Trump tại Nhà Trắng, nhiều lãnh đạo châu Âu đã đồng loạt bày tỏ sự ủng hộ và đánh giá cao nỗ lực thúc đẩy hòa bình của Tổng thống Trump cho Ukraine. Thủ tướng Italy Giorgia Meloni nhấn mạnh, nhờ Tổng thống Trump, đây là một ngày quan trọng — một giai đoạn mới sau nhiều năm. Về phần mình, Thủ tướng Anh Keir Starmer cảm ơn nhà lãnh đạo Mỹ đã tạo ra cột mốc hiếm có trong hơn ba năm xung đột. Thủ tướng Đức Friedrich Merz khẳng định ông Trump đã mở ra con đường đối thoại cho các cuộc đàm phán phức tạp.
Nhìn chung, chính sách đối ngoại của ông Trump không chỉ là những gì được thể hiện trên mặt báo. Nó là một chiến lược phức tạp, đầy bất ngờ, nơi những hành động tưởng chừng mâu thuẫn lại phục vụ cho các mục tiêu chiến lược rộng lớn hơn.
Vũ Thanh
