Vì sao chuyến công du đến Anh của Trump vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro?
9/16/25
James Landale
Phóng viên Ngoại giao
BBC Tiếng Việt
Chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Mỹ Donald Trump tới Vương quốc Anh trong tuần này chắc chắn sẽ không thiếu những tranh cãi, cũng giống như chuyến thăm đầu tiên của ông cách đây sáu năm.
Vào thời điểm đó, vào tháng 6/2019, cùng với việc thường trà với Nữ hoàng, Tổng thống Mỹ còn gọi Thị trưởng London Sadiq Khan là "kẻ thất bại hoàn toàn", ủng hộ Boris Johnson trong cuộc đua lãnh đạo Đảng Bảo thủ, đồng thời gợi ý rằng Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) nên là một phần trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Anh.
Tất cả những điều này xuất hiện cùng một bản kiến nghị kêu gọi không nên mời Trump thăm cấp nhà nước tại Vương quốc Anh, được hơn một triệu người ký tên, cùng với các cuộc biểu tình ồn ào với hàng ngàn người tham gia và một quả bóng hơi khổng lồ để chế giễu Trump, được biết đến với cái tên "Bé Trump".
Chuyến thăm cấp nhà nước thứ hai sẽ diễn ra trong tuần này – điều chưa từng có tiền lệ đối với một nhân vật không thuộc hoàng gia – sẽ chứng minh rằng chuyến thăm đầu tiên cũng không phải là ngoại lệ.
Việc ông Trump được mời thăm cấp nhà nước tới Vương quốc Anh lần thứ hai là điều chưa từng có tiền lệ đối với một nhân vật không thuộc hoàng tộc (trong ảnh là ông cùng Đệ nhất phu nhân Melania trong chuyến thăm vào năm 2019).
Sẽ lại có những cuộc biểu tình, và việc ông Mandelson bị bãi nhiệm khỏi chức vụ đại sứ Anh tại Mỹ đã phủ bóng ngoại giao lên toàn bộ sự kiện.
Công tác chuẩn bị cho chuyến thăm – kéo dài trong hai ngày thứ Tư và thứ Năm – đã được tiến hành suốt nhiều tháng qua, nhưng dù chuẩn bị kỹ lưỡng đến đâu, khả năng xảy ra sự cố vẫn là điều có thật.
Và với nhiều người trong ban tổ chức, vụ việc liên quan đến ông Mandelson chỉ là một trong số những mối lo ngại của họ.
Windsor biến thành 'thành phố của Trump' như thế nào
Đối với phía hoàng gia, trọng tâm chuẩn bị tập trung vào hậu cần và an ninh – biến Lâu đài Windsor thành một "vành đai thép" đủ nghiêm ngặt để làm hài lòng cả những mật vụ khó tính nhất.
Sự hiện diện áp đảo của người Mỹ lớn đến mức một số cư dân địa phương đã gọi Windsor bằng cái tên "Trumpton", lấy cảm hứng từ thị trấn cùng tên trong loạt phim truyền hình thiếu nhi thập niên 1970.
Công tác chuẩn bị chi tiết cho chuyến thăm đã được tiến hành suốt nhiều tháng qua, từ thực đơn yến tiệc, sơ đồ chỗ ngồi cho đến từng câu chữ trong bài phát biểu dài bảy phút của Nhà vua
Đối với các quan chức Hoàng gia, sự chú ý đến từng chi tiết là điều tối quan trọng.
Một trong những vấn đề lớn nhất là tìm vị trí để tập trung Kỵ binh Hoàng gia.
Vị trí này cần đủ xa so với khu vực hạ cánh trực thăng để đảm bảo những con ngựa không bị tiếng ồn gây hoảng sợ, nhưng cũng đủ gần để nhanh chóng thành lập đội hộ tống đi cùng đoàn xe của vợ chồng ông Trump khi diễu hành qua khuôn viên Lâu đài Windsor.
Ngoài ra, đã có nhiều cuộc thảo luận giữa Hoàng gia và Bộ Ngoại giao Anh về việc ai sẽ ngồi đâu tại yến tiệc cấp nhà nước ở St George's Hall.
Một trong những thách thức là đảm bảo các khu vực hạ cánh trực thăng được bố trí sao cho những con ngựa của Kỵ binh Hoàng gia (trong ảnh) không bị hoảng sợ bởi tiếng ồn
Người ta cũng dành nhiều sự quan tâm cho thực đơn và âm nhạc, trong đó sẽ có "nhiều chi tiết nhấn mạnh tới di sản Scotland của ông".
Bài phát biểu dài bảy phút của Vua Charles III tại yến tiệc đã được soạn thảo vài lần, nhằm đảm bảo ông nhấn đúng những điểm then chốt mà không vượt qua ranh giới chính trị.
Các quan chức cho biết họ không nhận được bất kỳ thông tin nào từ phía Mỹ về những gì ông Trump có thể nói trong bài phát biểu của mình.
Áp lực để chuyến thăm trở nên hoành tráng
Cho đến nay, mọi việc vẫn chủ yếu là về hậu cần – nhưng thách thức chính đối với các quan chức Hoàng gia là tìm cách đảm bảo ông Trump cảm thấy mình đã được trải nghiệm một chuyến thăm cấp nhà nước đầy đủ, với tất cả nghi lễ đi kèm. Đây không phải việc dễ dàng.
Tổng thống chỉ ở lại trong chưa đầy 48 giờ và sẽ không tới Downing Street, không phát biểu trước Quốc hội và thậm chí không có thời gian để chơi một vòng golf.
"Có rất nhiều áp lực từ chính phủ để làm cho chuyến thăm này thật hoành tráng, và đó chính là thách thức," một quan chức Hoàng gia cho biết.
Tổng thống Trump (trong ảnh, ở chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên tới Anh) sẽ quay trở lại trong chuyến thăm cấp nhà nước thứ hai vào thứ Tư và thứ Năm tuần này
Qui mô nghi lễ tại Windsor đã được tăng lên đáng kể, với 1.300 quân nhân và 120 con ngựa tham gia – nhiều hơn hẳn so với khi Tổng thống Pháp Macron tới thăm đầu năm nay. (Điều này chắc chắn sẽ được nhấn mạnh kín đáo với phía Mỹ.)
Bởi nghi lễ hoành tráng chính là trọng tâm áp đảo của Nhà Trắng trong chuyến thăm này; là cơ hội để Tổng thống được chụp ảnh cùng Vua và Hoàng hậu, Hoàng tử và Công chúa xứ Wales, cùng các cuộc diễu binh quân sự, dàn nhạc và đội biểu diễn Red Arrows.
Một nguồn tin từ Whitehall cho biết:
"Trọng tâm hoàn toàn là hình ảnh, khoảnh khắc lịch sử, sự trang nghiêm. Với ông Trump, tất cả đều xoay quanh truyền hình và đây là thứ truyền hình tuyệt vời."
Một nguồn khác nói:
"Đây là sân khấu. Tất cả chỉ là trình diễn. Chúng tôi sẽ không đi sâu vào nội dung. Chúng tôi đang nịnh hót người quyền lực nhất thế giới, và có lý do chính đáng để làm vậy."
Các thành viên của Đội Vệ binh danh dự tập dượt nghi lễ đón tiếp
Gia đình Trump: Những vị khách thân thiện và chu đáo
Ông McDonald, cựu quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Anh, cho biết lựa chọn chiến lược của Vương quốc Anh trong việc dành cho người quyền lực nhất thế giới "tất cả những nghi thức trang trọng nhất mà nghi lễ Anh cho phép" sẽ được cả thế giới theo dõi sát sao.
"Chuyến thăm cấp nhà nước này không chỉ là một sự kiện Anh-Mỹ," ông nói. "Đó sẽ là một trong những câu chuyện lớn nhất trên toàn cầu.
Cả thế giới sẽ để mắt tới London và Windsor, qua đó nâng tầm uy tín quốc tế của Anh."
Nhiều quan chức tin tưởng rằng chuyến thăm sẽ diễn ra suôn sẻ, đơn giản vì mọi bên đều muốn nó thành công.
Họ nhấn mạnh rằng nhân viên Hoàng gia nhận xét vợ chồng ông Trump là những vị khách thân thiện và chu đáo trong chuyến thăm năm 2019, cả hai đều cẩn trọng không để mắc sai lầm.
Tổng thống Trump và Vua Charles sẽ cùng phát biểu tại một yến tiệc
Một nhà ngoại giao cho biết: "Trump có thể khá hài hước trong những cuộc gặp riêng. Ông ấy có cách dùng từ rất tinh tế mà Nhà vua sẽ đánh giá cao."
Đối với chính phủ Anh, mục tiêu lớn nhất là để chuyên cơ Không lực Một cất cánh vào tối thứ Năm, mang theo một ông Trump đầy thiện cảm với nước Anh.
Nghị trình quan trọng ẩn sau sự long trọng
Ngoài việc mang đến một ngày đầy nghi lễ Hoàng gia long trọng, chính phủ Anh còn có những công việc quan trọng cần thực hiện vào thứ Năm (18/9), khi tiếp tục các hoạt động chuyển sang dinh thự ngoại ô của Thủ tướng tại Chequers.
Các bộ trưởng hy vọng sẽ hoàn tất một thỏa thuận miễn thuế quan đối với thép và nhôm của Anh từ phía Mỹ. Sẽ có một số hợp tác hạt nhân dân dụng mới.
Trọng tâm chính dự kiến là việc ký kết một quan hệ đối tác về công nghệ, trong đó có đầu tư mới vào Anh và tăng cường hợp tác với Thung lũng Silicon về trí tuệ nhân tạo và điện toán lượng tử.
Đây là ưu tiên của ông Mandelson, điều mà ông mô tả trong lá thư từ chức gửi nhân viên đại sứ quán tuần trước là "niềm tự hào và hạnh phúc cá nhân", và ông khẳng định điều này sẽ "giúp viết nên chương tiếp theo của mối quan hệ đặc biệt".
Tất cả những vấn đề này sẽ được thể hiện như những "chiến thắng" lớn trong nước, nhằm thúc đẩy chương trình tăng trưởng của chính phủ Anh.
Các bộ trưởng hy vọng sẽ hoàn tất một thỏa thuận nhằm miễn thuế quan Mỹ đối với thép và nhôm của Anh
Chuyến thăm cũng sẽ mang đến cho Thủ tướng Keir Starmer cơ hội quan trọng để trao đổi trực tiếp với Tổng thống Mỹ chỉ một tuần trước phiên họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tại New York, đặc biệt về vấn đề Ukraine.
Jeremy Hunt, từng là Ngoại trưởng và là người tham gia tích cực trong chuyến thăm cấp nhà nước của ông Trump trước đây, cho biết đây là cơ hội then chốt để định hình tư duy của tổng thống.
"Trump dường như đang đi theo hướng xa Putin hơn, nhận ra rằng ông ấy cần một cách thức để hợp tác tốt hơn với các đồng minh châu Âu của mình," ông Hunt nói.
"Điều chính phủ thực sự muốn làm là tiếp tục hướng đi này, tìm kiếm một thỏa thuận để áp thêm các lệnh trừng phạt đối với các nước mua dầu Nga."
Công tác chuẩn bị chủ yếu tập trung vào an ninh – biến Lâu đài Windsor thành một "vành đai thép"
Sophia Gaston, nghiên cứu viên cao cấp tại King's College London, cho biết chuyến thăm cấp nhà nước là cơ hội quan trọng để Anh tác động đến chính sách Mỹ trong giai đoạn then chốt của chính quyền Trump, khoảng thời gian cơ hội giữa sáu tháng đầu đầy biến động và năm tới, khi trọng tâm có thể chuyển sang bầu cử trong nước và cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc.
"Chúng ta đang bước vào một giai đoạn mới," bà nói. "Chuyến thăm cấp nhà nước này thực sự quan trọng. Chuyến thăm liên quan đến việc chúng ta đảm bảo vị trí là đồng minh biểu tượng và chiến lược chính của Hoa Kỳ."
Câu hỏi về ông Mandelson
Dù có thể thu được nhiều lợi ích, rủi ro là rất lớn, và rõ ràng nhất liên quan đến ông Mandelson.
Việc ông này bị bãi nhiệm chức đại sứ, sau khi để lộ mức độ thân thiết giữa ông với Jeffrey Epstein sau khi Epstein bị kết án tội ấu dâm, có nghĩa là cuộc họp báo tại Chequers vào 18/9 sẽ không bị chi phối bởi các câu hỏi về tương lai của ông ta.
Thay vào đó, Thủ tướng nhiều khả năng sẽ bị hỏi tại sao lại ban đầu lại bổ nhiệm ông này và tại sao lại mất nhiều thời gian mới sa thải ông ấy; Thủ tướng đã biết gì và biết khi nào?
Thủ tướng nhiều khả năng sẽ bị hỏi tại sao lại bổ nhiệm ông Mandelson và tại sao mất nhiều thời gian mới sa thải ông ta
Một số nhà ngoại giao tự hỏi liệu ông Trump có thể nêu ý kiến về người nên thay thế ông Mandelson, điều này có thể khiến Thủ tướng Anh rơi vào tình thế khó xử.
Nhưng có lẽ câu hỏi nguy hiểm nhất đối với Thủ tướng là tại sao ông nghĩ ông Mandelson nên bị trừng phạt vì mối liên hệ với Epstein, nhưng Tổng thống Mỹ đứng bên cạnh ông lại không.
Theo các nguồn tin từ chính phủ Anh, đây là lập luận mà ông Mandelson đã dùng khi cố gắng bảo vệ công việc của mình.
Đây không phải là một lập luận được ưa chuộng tại Văn phòng Thủ tướng, và các quan chức lưu ý rằng Trump, khác với ông Mandelson, đã cắt đứt quan hệ với Epstein từ trước khi ông này bị kết án – nhưng đây vẫn là một câu hỏi sẽ "lơ lửng" trên nghi lễ hoàng gia và chính trị tuần này.
JIM WATSON/AFP VIA GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,Ông Mandelson, người đã bị bãi nhiệm làm Đại sứ Anh tại Mỹ, trong ảnh cùng ông Trump và ông Vance
Các nhà ngoại giao mà tôi đã nói chuyện khẳng định rằng cho đến nay, Nhà Trắng vẫn tỏ ra bình thản – nếu không muốn nói là hơi bối rối – trước việc ông Mandelson ra đi, họ nói rằng đó là việc nội bộ của Anh, và Tổng thống Mỹ vẫn hào hứng với chuyến thăm cấp nhà nước.
Nhưng một số người lo ngại rằng nếu ông Trump bị kéo vào tranh cãi và bị mất mặt tại cuộc họp báo, điều đó có thể làm ông ta khó chịu – và ảnh hưởng đến chuyến thăm.
Những khác biệt sâu sắc giữa Anh và Mỹ
Vụ việc liên quan đến Mandelson không phải là thách thức tiềm tàng duy nhất. Như một cựu đại sứ Anh danh tiếng nói với tôi:
"Về giá trị và chính sách, chúng ta có những khác biệt căn bản với chính quyền Trump – về NATO, Ukraine, Trung Đông và Trung Quốc.
Những khác biệt này sâu sắc hơn bất kỳ thời điểm nào kể từ Thế chiến II.
Có lẽ khác biệt gay gắt nhất có thể làm lu mờ chuyến thăm liên quan đến Trung Đông.
Tuần tới, Anh dự kiến sẽ chính thức công nhận nhà nước Palestine trong nỗ lực duy trì ý tưởng về "giải pháp hai nhà nước".
Tuy nhiên, phía Mỹ phản đối mạnh mẽ, như Ngoại trưởng Marco Rubio nhấn mạnh vào thứ Sáu, khẳng định cam kết "chống các hành động chống Israel, trong đó có việc công nhận đơn phương nhà nước Palestine, vốn sẽ khuyến khích phong trào khủng bố Hamas".
GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,Các cuộc biểu tình đã diễn ra ở Anh trong chuyến thăm cấp nhà nước trước đây của Trump, cùng một quả bóng bơm hơi khổng lồ với tên gọi "Trump Baby"
Thủ tướng cũng phải đối mặt với những rủi ro chính trị. Ẩn sau chuyến thăm cấp nhà nước này là một thỏa thuận ngầm: rằng việc dành cho ông Trump tất cả những nghi lễ trang trọng là đáng giá nếu giúp bảo vệ lợi ích của Anh, cụ thể là giảm thuế quan và thúc đẩy các quan hệ đối tác đầu tư.
Tuy nhiên, ông Trump không được ưa chuộng tại Anh. Một cuộc khảo sát của YouGov vào tháng Bảy cho thấy chỉ có 16% người Anh được hỏi nói rằng họ có quan điểm tích cực về ông.
Chính phủ Anh sẽ phải giải thích với cử tri tại sao họ tin rằng chuyến thăm cấp nhà nước này là cái giá đáng trả để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Anh.
Trò chơi chính trị ngoại giao
Ẩn sau những rủi ro tiềm tàng này là một mối nguy cơ sâu hơn nhưng ít được bàn đến từ chuyến thăm cấp nhà nước này: đó là trong "ván bài ngoại giao" này, chính phủ có đang sử dụng Nhà vua một cách quá rõ ràng cho mục đích chính trị hay không?
"Một nguồn tin Hoàng gia cho biết: 'Chính phủ có thẩm quyền triệu tập của Nhà vua và họ đã tận dụng điều này đầy toan tính, chẳng hạn như việc phô trương bức thư của Nhà vua tại Phòng Bầu dục.'
"Họ nhận ra rằng Cung điện có khả năng thu hút sự chú ý của mọi người, theo cách mà bạn không thể làm được ở Whitehall."
PETER SUMMERS/GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,Chỉ có ba chuyến thăm cấp nhà nước tới Anh của các tổng thống Mỹ: Tổng thống Bush vào năm 2003, Tổng thống Obama vào năm 2011, và Tổng thống Trump vào năm 2019
"Vấn đề khi sử dụng cá tính của Nhà Vua và thể chế Hoàng gia là có nguy cơ bạn vượt quá giới hạn và yêu cầu một người vốn phải giữ lập trường hoàn toàn phi chính trị thực hiện một hành động mang tính chính trị thay cho chính phủ."
Các chuyến thăm cấp nhà nước tới Anh của các tổng thống Mỹ tương đối hiếm. Chỉ từng có ba chuyến: Tổng thống Bush năm 2003, Tổng thống Obama năm 2011, và Tổng thống Trump năm 2019. Tất cả các chuyến thăm khác đều là cấp chính thức hoặc không chính thức. Vì vậy, chuyến thăm tuần này thực sự có ý nghĩa.
Nhưng ngay cả khi chuyến thăm diễn ra suôn sẻ và không có sai sót, vẫn có thể còn những câu hỏi về hiệu quả thực sự.
Một nhà ngoại giao nói:
"Chuyến thăm này vẫn còn rất sớm trong nhiệm kỳ tổng thống của Trump.
Chúng ta có đang dùng quân bài này quá sớm không? Và chúng ta sẽ làm gì cho lần tới?"
