9/19/25
Khi thông báo kiện 68 chủ tài khoản trên khắp thế giới, Vingroup nói với BBC rằng họ muốn "tiên phong truyền tải thông điệp cần đấu tranh quyết liệt với tin giả, tin bịa đặt, xuyên tạc để mạng xã hội trở lên lành mạnh hơn".
Động thái của tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam quả thật đã khiến hàng loạt các tài khoản trong nước đăng bài, video xin lỗi, gỡ tin, tuy nhiên một số tài khoản ở nước ngoài lại "hào hứng chờ đón" vụ kiện, thậm chí còn cáo buộc Vingroup muốn "bịt miệng dư luận", "hạn chế tự do ngôn luận".
Điều này đặt ra một câu hỏi về chuyện người dân bình luận, đánh giá về sản phẩm, cung cách cung cấp dịch vụ, "sức khỏe" tài chính,... của một doanh nghiệp liệu sẽ đối mặt với các rắc rối về pháp lý, thậm chí còn có thể bị khởi tố hình sự hay không.
"Đây là ranh giới khá mỏng giữa quyền tự do ngôn luận và việc bảo vệ danh tiếng doanh nghiệp", Luật sư Phùng Thanh Sơn, Giám đốc Công ty Luật Thế Giới Luật Pháp, nói với BBC News Tiếng Việt.
"Tùy theo mức độ vi phạm và tình huống cụ thể, hành vi có thể bị xử phạt vi phạm hành chính, bồi thường dân sự hoặc bị xử lý hình sự," ông Sơn nói.
Hình sự hay dân sự?
Vingroup vẫn chưa đưa ra chi tiết cụ thể về việc khởi kiện ai, ở mức độ nào ngoài việc khởi kiện dân sự, trình báo cơ quan chức năng và thông báo với các đại sứ quán.
Luật sư Phùng Thanh Sơn cho rằng điểm mấu chốt trong vụ kiện là phải chứng minh được tính sai lệch của thông tin và mức độ thiệt hại cụ thể - điều mà vẫn chưa được Vingroup cũng như báo chí trong nước thông tin chi tiết.
"Đây là gánh nặng chứng minh mà phía khởi kiện phải gánh vác."
Từ góc độ pháp lý, theo Luật sư Sơn, nếu được chứng minh là thông tin sai lệch, các hành vi này có thể vi phạm Luật An ninh mạng 2018, cụ thể là điều 8 về việc cấm đưa thông tin sai sự thật gây hoang mang dư luận, gây thiệt hại cho hoạt động kinh tế - xã hội, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác.
Luật An ninh mạng và Bộ Luật Hình sự đã được tập đoàn tư nhân lớn nhất Việt Nam cũng viện dẫn trong tuyên bố khởi kiện của họ.
Điều 331 của Bộ Luật hình sự về tội "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân", cũng có thể được viện dẫn đến.
Vingroup tuyên bố họ đã báo "cơ quan chức năng" nhằm mục đích "có cơ sở tiến hành điều tra và thực hiện các biện pháp ngăn chặn" các hành vi mà họ cho là xuyên tạc, bịa đặt.
Luật sư Phùng Thanh Sơn giải thích "cơ quan chức năng" là thuật ngữ khá rộng, có thể bao gồm các cơ quan hành chính, cơ quan điều tra, hay tòa án.
Vậy các chủ tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Youtube sẽ như thế nào sau khi công ty của tỷ phú giàu nhất Việt Nam là ông Phạm Nhật Vượng khởi kiện?
Theo ông Sơn, tùy vào tính chất và mức độ, một người có thể bị xử lý một trong các chế tài hành chính, hình sự hoặc dân sự.
Chẳng hạn, theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ, các trang tin điện tử đưa thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, hoặc xúc phạm uy tín của tổ chức, cá nhân sẽ bị phạt tiền từ 20 triệu đến 30 triệu đồng.
Trong khi đó, theo khoản 2, Điều 156 Bộ luật Hình sự, hành vi bịa đặt hoặc lan truyền thông tin sai sự thật trên mạng máy tính, mạng viễn thông nhằm xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Vu khống", và người vi phạm có thể bị phạt tù từ 1 đến 3 năm.
Công ty của ông Phạm Nhật Vượng còn cho biết họ đã "thông báo đến các đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam, đại sứ quán Việt Nam và tòa án tại các nước có công dân là chủ tài khoản vi phạm đang cư trú".
Động thái thông báo đến đại sứ quán, theo Luật sư Phùng Thanh Sơn, là phù hợp với chức năng của cơ quan ngoại giao, lãnh sự mà công ước của Liên Hợp Quốc quy định, nhưng về "hiệu quả và hiệu lực về mặt pháp lý trên thực tế sẽ không cao".
"Có lẽ động thái này nhằm thể hiện quy mô và tính nghiêm trọng của vụ việc, tạo ấn tượng về tác động quốc tế của những thông tin mà họ cho là sai lệch," ông Sơn nhận định.
GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,Dự án Vinpearl của Vingroup ở đảo Phú Quốc
Một trong những vấn đề chính yếu gây xôn xao dư luận là việc Vingroup tuyên bố họ đã khởi kiện dân sự, và rằng công ty đã "làm việc với các luật sư quốc tế".
"Chúng tôi đang tiến hành các biện pháp và hành động pháp lý cần thiết theo quy định của pháp luật liên quan để bảo vệ uy tín, các quyền và lợi ích hợp pháp của mình, trước các hành vi vu khống của các đương sự, bao gồm cả việc tiến hành khởi kiện tại các nước sở tại. Các thủ tục liên quan đang được thực hiện theo quy định."
Thông báo khởi kiện hay nộp đơn khởi kiện mới chỉ là giai đoạn đầu trong một vụ án dân sự. Quá trình này bao gồm nhiều bước như tiếp nhận hồ sơ, thụ lý vụ án, thu thập bằng chứng và xét xử.
Tòa án sẽ mất khá nhiều thời gian để xác định mức độ đúng, sai, vì thế ở thời điểm hiện tại chưa thể kết luận ngay rằng 68 trường hợp bị kiện là "xuyên tạc" hay "bịa đặt" như cách truyền thông Việt Nam đã đưa tin.
Vẫn chưa rõ Vingroup khởi kiện những ai, kiện ở quốc gia nào, và về hành vì gì.
Trong bức thư trả lời BBC, tập đoàn này chỉ xác nhận hai tài khoản Facebook với hàng trăm ngàn người theo dõi là Hoàng Dũng và Phuong Ngo "chắc chắn có trong danh sách" vì "thường xuyên vu khống, bịa đặt về chúng tôi".
Tài khoản Hoàng Dũng từ chối trả lời BBC, còn khoản Phuong Ngo cho biết bà đang sống ở Canada, sẵn sàng "tham gia đầy đủ vào quy trình pháp lý" nếu bị kiện, cũng như "tiếp tục lan tỏa thông tin để công chúng hiểu rõ hơn về các vấn đề liên quan".
Trong khi đó, ông Lê Trung Khoa - sáng lập trang tin Thời báo ở Đức - chia sẻ với BBC vào hôm 13/9 rằng ông đã nhận được email từ các địa chỉ xưng là luật sư đại diện pháp lý cho tập đoàn Vingroup và ông Phạm Nhật Vượng ở Việt Nam và rằng cả hai pháp nhân này cùng đứng tên kiện một mình cá nhân Lê Trung Khoa.
Một số nhan đề video mà ông Khoa đăng tải được nhắc đến trong các văn bản cảnh cáo đó có thể kể đến: TIN NÔI BỘ: VƯỢNG VIN NGẤT XỈU VÌ TRẢ LÃI 1 NGÀY 3,2 TRIỆU USD - GÃ KHỔNG LỒ ĐANG TỪNG BƯỚC SỤP ĐỔ?; Thực hư tin về gia đình Vượng Vin bị "cấm xuất ngoại"?;...
Các văn bản mà ông Khoa nhận được đều phản bác nội dung của những video này cũng như cảnh báo rằng vì VinFast - hãng xe điện thuộc Vingroup - có khách hàng ở Đức, ông Lê Trung Khoa có thể phải chịu trách nhiệm trước tòa án Đức về các phát ngôn của mình.
Dù vậy, nhà báo từ Berlin nói rằng ông vẫn chưa nhận được đơn kiện hay công văn của bất kỳ cơ quan nào ở Đức hoặc Việt Nam về vụ việc này.
Ông Lê Trung Khoa cho hay mình sẽ chuyển giao việc này cho luật sư chuyên ngành truyền thông để giải quyết, tuyên bố "sẽ chống lại tất cả các cáo buộc", đồng thời cho rằng "vụ kiện mang tính chất chính trị" nhằm vào ông trong tư cách người điều hành thoibao.de "nhằm bịt miệng truyền thông tự do".
Trong nội dung gửi BBC, ông Lê Trung Khoa cung cấp các văn bản được cho là phía Vingroup trích đoạn các câu nói trong các bản tin mà thoibao.de đã sản xuất và chia sẻ trên web, Facebook và YouTube để cảnh cáo với yêu cầu ký nhận sai và không đăng tiếp các bài báo về Vingroup nữa.
Ông Khoa chia sẻ thêm có nhiều lần trong những năm qua, một số người nổi tiếng trên mạng xã hội với hàng trăm ngàn người theo dõi đã tự xưng là trung gian và đề nghị ông nhận tiền hối lộ từ tập đoàn.
Mục đích, theo ông Khoa, là để ngừng đăng tin và xóa các bài viết về VinFast, Vingroup và ông Phạm Nhật Vượng.
Đổi lại, họ hứa sẽ chi trả một khoản tiền lớn thông qua một "hợp đồng truyền thông" để đảm bảo sự cam kết này.
"Tôi đều từ chối trong tất cả lần đề nghị đó và tiếp tục bình luận, đưa tin về Vinfast , Vingroup hay ông Phạm Nhật Vượng để người dân trong nước và thế giới được biết."
Hôm 11/9, bà Phuong Ngo - một nhân vật bị kiện - cũng chia sẻ với BBC rằng trước đây, bà thường nhận được những kết nối liên hệ từ phía Vingroup liên quan đến các bài viết của bà để đàm phán nhưng bà đã từ chối vì "không có nhu cầu để gặp mặt".
Vingroup bác bỏ các cáo buộc nói trên.
"Các thông tin mà ông Lê Trung Khoa cũng như bà Phương Ngô chia sẻ với BBC như trên là hoàn toàn bịa đặt, vu khống và không có cơ sở", Vingroup phản hồi đến BBC News Tiếng Việt vào ngày 17/9.
"Tập đoàn Vingroup và Ban Lãnh đạo Tập đoàn luôn tuân thủ pháp luật tại tất cả các quốc gia mà chúng tôi đang có hiện diện thương mại," email từ Vingroup viết.
Vingroup muốn gì?
GETTY IMAGES
Chụp lại hình ảnh,Một trong những nội dung à Vingroup cho rằng họ bị vu khống là các xe VinFast là hàng "Trung Quốc đội lốt Việt Nam"
Vingroup nói rằng khi khởi kiện, "chúng tôi muốn tiên phong truyền tải thông điệp cần đấu tranh quyết liệt với tin giả, tin bịa đặt, xuyên tạc để mạng xã hội trở lên lành mạnh hơn. Thứ hai, chúng tôi muốn thông qua trường hợp của mình để tạo động lực cho các cá nhân, tổ chức khác cùng lên tiếng khi trở thành nạn nhân của tin giả.
"Cuối cùng, chúng tôi mong người dân sẽ tỉnh táo trước mọi thông tin không rõ nguồn gốc, ủng hộ môi trường kinh doanh minh bạch, tử tế, thượng tôn pháp luật, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước," doanh nghiệp của đã khẳng định với BBC như vậy về mục đích của vụ kiện hàng loạt này.
Theo quan sát của Luật sư Phùng Thanh Sơn, việc doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi của mình bằng pháp lý không có gì lạ, "nếu không muốn nói đó là biện pháp văn minh".
Tuy nhiên, một doanh nghiệp cùng lúc kiện hàng loạt chủ tài khoản trong và ngoài nước thì "có lẽ đây là lần đầu tiên ở Việt Nam".
Ông Sơn nhận định rằng mục đích chính của Vingroup qua vụ kiện có thể không phải để kiếm tiền bồi thường mà nhằm làm rõ thông tin và bảo vệ uy tín.
Tuy vật, ông Sơn cho rằng "có nhiều cách khác có thể hiệu quả hơn kiện tụng", chẳng hạn như công bố chi tiết các báo cáo tài chính, mời các tổ chức độc lập đánh giá sản phẩm, tổ chức các buổi đối thoại với khách hàng và công chúng, điều mà ông gọi là vừa là cách để đối phó với thông tin tiêu cực vừa là cơ hội xây dựng niềm tin lâu dài với người tiêu dùng.
Vị luật sư từ TP HCM cho rằng nếu thực sự chỉ cần có bản án có hiệu lực pháp luật nhằm khẳng định các thông tin mà các tài khoản mạng xã hội thông tin là sai sự thật, xuyên tạc thì Vingroup chỉ cần khởi kiện một chủ tài khoản tiêu biểu, có sức ảnh hưởng lớn, từ đó sẽ tạo ra các hiệu ứng khiến các tài khoản khác tự động sẽ rút bài viết của họ.
Trong bối cảnh công chúng Việt Nam thường có suy nghĩ "đa kim ngân phá luật lệ" (nhiều tiền có thể phá vỡ luật), việc một tập đoàn giàu có và quyền lực như Vingroup thắng kiện chưa chắc đã thuyết phục được dư luận, ông Sơn bình luận.
