Trần Phong | 10/17/22
Ra mắt “Club-S” của Nga. (Ảnh: Russia MOD)
Các nhà máy sản xuất hỏa tiễn Nga đã hoạt động không ngừng nghỉ kể từ tháng 5 nhưng vấn đề cung có đáp ứng được cầu hay không vẫn chưa rõ ràng.
Chiến sự ở Ukraina đã cho thấy quân đội Nga phụ thuộc rất nhiều vào hỏa tiễn, mà các cuộc tấn công dồn dập trên khắp Ukraina trong tuần qua là minh chứng. Tuy nhiên, giới phân tích đang đặt câu hỏi liệu Nga còn bao nhiêu hỏa tiễn và bao gồm những loại nào trong kho, trong khi chính quyền Mỹ tin rằng có bằng chứng cho thấy Matxcova đang gặp khó khăn trong việc sản xuất vì các lệnh trừng phạt và tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng.
Những nghi vấn đó đã khiến câu chuyện về năng lực sản xuất hỏa tiễn của Nga lại trở thành tâm điểm chú ý, khi cuộc chiến tại Ukraina chuẩn bị bước sang tháng thứ 9.
Theo một bài viết đăng trên website Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA, trụ sở tại Washington DC) ngày 27 tháng 6, Nga đã tăng cường sản xuất hỏa tiễn để bù đắp số lượng hao hụt. Ông Maxim Starchak, nhà nghiên cứu độc lập về quốc phòng Nga sống tại Matxcova, tác giả bài viết, cho hay hai nhà máy hỏa tiễn của Nga đã hoạt động tích cực hơn những nơi khác kể từ tháng 5.
Đầu tiên là nhà máy Novator – nơi sản xuất hỏa tiễn cho hệ thống Iskander và Buk, hỏa tiễn Kalibr và một số loại hỏa tiễn phóng từ tàu hải quân. Nhà máy này sản xuất khoảng 100-120 hỏa tiễn Kalibr mỗi năm và vài chục hỏa tiễn hành trình cho hệ thống Iskander. Kể từ tháng 5, nhà máy đã làm việc suốt ngày đêm, mỗi ngày 3 ca. Dù vậy, nhà máy gặp khó khăn trong việc gia tăng sản lượng vì thiếu một số lượng lớn kỹ sư, thợ cơ khí và nhân sự khác.
Địa chỉ thứ hai làm việc suốt ngày đêm là nhà máy Votkinsk, nơi sản xuất hỏa tiễn đạn đạo cho hệ thống Iskander, tổ hợp Yars và hỏa tiễn Bulava. Năm 2020, nhà máy chuyển sang làm việc 4 ngày/tuần, cắt giảm nhân sự đến tuổi nghỉ hưu và nhân viên của các công ty con. Song cho đến tháng 6, tình hình đã thay đổi và nhà máy muốn tuyển thêm 500 nhân sự.
Song ngay cả khi các nhà máy này sản xuất không ngừng nghỉ, sản lượng sẽ chỉ tăng không quá 20% do thiếu công nhân lành nghề, chuyên gia Starchak cho biết.
Việc Nga tăng cường sản xuất hỏa tiễn cũng được thể hiện qua các ví dụ khác. Chẳng hạn, nhà máy chế tạo máy Miass, nơi sản xuất linh kiện hỏa tiễn, năm ngoái đã nộp đơn phá sản vì thiếu đơn đặt hàng, không có khả năng thanh toán các khoản vay. Song sau khi chiến sự Nga – Ukraina bùng nổ, nhu cầu về công nhân mới tại nhà máy đã tăng gấp 8 lần.
Ví dụ khác là nhà máy Strela ở Tula, nơi sản xuất hỏa tiễn Onyx. Vài năm trước, nhà máy bị cắt giảm đơn đặt hàng, người lao động chỉ được trả lương tối thiểu và bắt đầu tìm kiếm công việc khác. Tuy nhiên, kể từ tháng 5, nhà máy bắt đầu tuyển dụng hơn 200 vị trí mới.
Theo một phân tích đăng trên ấn phẩm Eurasia Daily Monitor của Quỹ Jamestown (một tổ chức nghiên cứu và tư vấn chính sách tại Washington DC) hồi tháng 6, năng lực sản xuất tối đa một năm hiện tại của Nga có khả năng không vượt quá 225 hoả tiễn, bao gồm các loại hoả tiễn hành trình như Oniks, Kalibr, Kh-101, 9M729 và Kh-59, cũng như hoả tiễn đạn đạo chiến thuật Iskander-M. Bài viết cũng nói rằng tính đến tháng 6, Nga đã sử dụng gần hết kho hoả tiễn dự trữ của mình.
Tất cả các cơ sở sản xuất quốc phòng lớn tại Nga đều bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây. Nhiều nhà máy đã bị đưa vào danh sách trừng phạt từ năm 2014 khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea, khiến họ không thể nhập khẩu linh kiện cần thiết để sản xuất. Song chuyên gia Starchak nói Nga đã giải quyết vấn đề này bằng cách thành lập các công ty vỏ bọc để bí mật mua các loại linh kiện này từ nước ngoài.
Các lệnh trừng phạt mới của phương Tây đã tiếp tục siết chặt nguồn cung linh kiện cho các công ty Nga. Để bảo đảm hoạt động sản xuất không bị gián đoạn, các công ty này đã sử dụng kho linh kiện dự trữ vốn đủ dùng cho hai đến ba năm sản xuất bình thường. Song với nhu cầu và sản lượng gia tăng vì chiến sự, kho dự trữ của các nhà máy có thể cạn kiệt vào năm tới, theo bài viết trên CEPA.
Trong khi đó, các quan chức Nga cho biết quân đội nước này có kho dự trữ hoả tiễn tầm xa đủ dùng và các nhà máy đang hoạt động nhiều hơn, bác bỏ tuyên bố của phương Tây rằng Matxcova sắp cạn kiệt hoả tiễn.
